İnternet Kitabevleri
Burhan Eren İnternetin yaygınlık kazanmasıyla sanal âlemdeki ‘kitapçı’ların satış grafikleri hızla yükseldi. En çok sipariş, büyük kitabevlerinin bulunmadığı Anadolu’dan değil, İstanbul’dan geliyor. İnternetten kitap alanlar, akademisyen, araştırmacı, mühendis, bankacı, orta ve üst düzey yönetici.
İnternet teknolojisinin, günlük hayattaki ihtiyaçlara yeni çözümler getirerek hizmet alanını her geçen gün genişletmesi, okurların kitap alma yöntemlerini de köklü değişimlere uğratıyor. İnternet ortamında yayınlanan 'e–kitap'lar ya da pek çok kitabı bir cihaza sığdıran CD’ler ya da 'sesli kitap'lar okurların ve yayıncıların henüz pek fazla ilgisini çekmiş değil, fakat internet üzerinden kitap satışı yapan portalların satış grafiklerini günden güne artırması, ‘kitap–kitapçı–okur’ üçgenindeki ilişkinin yakın gelecekte ciddi biçimde değişeceğini gösteriyor.
Büyük şehirlerdeki okurun, istediği kitabı almak için harcamak zorunda kalacağı zaman ve yol parası, küçük şehirlerdeki okurun ise aradığı kitabı yaşadığı şehirdeki kitapçılarda bulamaması, bu tür internet sitelerine yönelen talebin artışında en büyük etken... Kitap satış hizmeti veren sitelerin, piyasada baskısı tükenmiş ya da azalmış kitapları portföyünde bulundurmaları, geniş bir veri tabanına sahip olmaları, kitaplarda indirim ve kampanyalar yapmaları da talebi yükselten etkenler arasında...
Gelen sipariş taleplerinde ağırlıklı olarak popüler kitaplar yer alıyor. ‘kitapyurdu.com’un kurucusu Sadi Kizir, popüler kitaplardan sonra ağırlıklı kategorilerin; genel okuyucuya hitap etmediği ya da eski tarihlerde yayımlandığı için kitapçı raflarında bulunmayan kitaplardan oluştuğunu söylüyor. İnternetin yaygın olarak kullanımından önce Türkiye’de ilk kez telefonla kitap siparişi alarak hizmet veren Pandora’nın internet hizmetleri sorumlusu Tunç Özdoğan, ilk sırayı her zaman roman ve öykü kitaplarının aldığını belirtiyor.
Kitabın yanı sıra başka ürünlerin de satışını gerçekleştiren ‘idéefixe’in satış müdürü Deniz Karabacak, kendilerine ulaşan siparişlerde bilimkurgu ve fantastik edebiyat türlerinin ardından çizgi romanın geldiğini, yaptıkları kampanyanın yanı sıra her yaştan insanın çizgi roman okumaya düşkünlüğünün bunda etkili olduğunu ifade ediyor. Kendisi aynı zamanda bir safhaf olan, Simurg’un sahibi İbrahim Yılmaz, talep edilen kitapların, kendilerine özgü bir koleksiyondan seçildiğini söylüyor ve şöyle diyor: 'Bu koleksiyon daha çok Türkiye, Türkler ve Türkoloji üzerine her alanda yayımlanmış kitaplardan oluşuyor. Sonraki talepler de gündemde bulunan yazar ya da konulara ilişkin kitaplar oluyor.'
Görüştüğümüz dört sitenin yetkilisi de paket sayısı, kitap sayısı ve toplam ciro gibi kriterlerde birinci sıranın İstanbul içinden gelen siparişlerde olduğunu belirtiyor. Yurtiçinden alınan siparişlerde İstanbul’u Ankara ve İzmir takip ediyor. İlk üç ilden sonraki sıralama ise Bursa, Eskişehir, Antalya, Konya, Isparta, Balıkesi, Adana, Muğla, Gaziantep, Şanlıurfa, Konya olarak şekilleniyor. Yurtdışından gelen taleplerde ise, ilk sırada ABD yer alırken Almanya, İngiltere, KKTC, Hollanda ve Japonya onu takip ediyor. Yurtdışından alınan siparişlerde, yurtdışındaki Türk vatandaşlarının yanı sıra, üniversitelerdeki Türkoloji bölümlerinin, akademisyenlerin ve kütüphanelerin talepleri de bulunuyor.
Sadi Kizir, yurtdışından ‘kitapyurdu.com’a ulaşan siparişlerin, orada yaşanan psikolojik ve sosyal endişe ve sıkıntıları da yansıttığını belirtiyor ve bunu örneklendiriyor: 'Türkiye içinden aldığımız bir siparişin içinde Ahmet Altan’ın Aldatmak’ı ya da Ayşe Kulin’in kitapları ile Peygamberimi Seviyorum gibi çocuklar için dini içerikli bir kitabın bulunması nadiren görülür. Ama yurtdışında yaşayan vatandaşlarımızdan böyle siparişler alıyoruz.'
Okurların kitap taleplerini internet üzerinden karşılayan sitelerin yetkilileri, satış grafiklerinin henüz istedikleri düzeye ulaşmasa da, talebin her ay bir önceki aydan, her yıl bir önceki yıldan daha fazla olduğunu, satışlarda doğrusal bir artışın yaşandığını açıklıyor. Yakın gelecekte alışverişin büyük bir kısmının internet üzerinden yapılacağı düşüncesiyle doğan umut, hayli masraflı olan bu hizmet sektörünü ayakta tutan yine de en büyük etken...
Artık pek çok kitap okuru, kitabını, internette kitap satışı yapan bir siteden kredi kartı ya da posta çeki ile ödeme yaparak alıyor. Sitenin bilgisayar monitörü başındaki sanal tezgahtarı da siparişi alıp kitapçıdan temin ederek kargo şirketi aracılığı ile bu talebi yerine getiriyor. İnternet üzerinden kitap satışlarının nasıl bir gelişme gösterdiğini, Türkiye’de bu hizmeti veren ‘kitapyurdu’, ‘pandora’, ‘simurg’ ve ‘idéefixe’ sitelerinin yetkilileri anlattı:
İbrahim Yılmaz (www.simurg.com.tr)Yenilik, doğası gereği hep ileri giden bir olgudur, tersi düşünülemez. Her zaman vakit nakittir’den hareket eden ve zamanla yarışan insanlar, internetten alışverişten uzak kalamayacaklar; giderek artacak, her şey ülke ekonomisinin doğru gelişmesine bağlı.
Tunç Özdoğan (www.pandora.com.tr)Türkiye adresli sitemizin devreye girmesinden bu yana, aldığımız siparişlerde her geçen yıl % 80 oranında artış sağladık. Bu artışın farklı bir hizmet ve sunum sağlayabilen sanal olmayan kitabevleri için orta vadede bir risk oluşturduğunu düşünmüyorum.
Deniz Karabacak (www.ideefixe.com)Ülkemizde elektronik kitaptan bahsetmek için çok erken olabilir. Ama dağıtım güçlüklerini yenen küçük yayınevlerinin de okuyucu ile buluşmasını sağlayan bu satış sisteminin, ilerleyen zamanda yayıncılığı zahmetsiz ve daha az riskli hale getireceğini umuyorum.
Sadi Kızır (www.kitapyurdu.com)Yakın gelecekte, kitap taleplerinin (ders kitapları hariç) yarıdan fazlasının uzaktan sipariş yolu ile karşılanacağını tahmin ediyoruz. Kitabevleri, kırtasiye ve okul kitabı ağırlıklı; fuarlar ise, tüketiciye kitap satılan değil, yayınevleriyle ilişkilerin sağlandığı alanlar olacak.
İnternet üzerinden kitap alanların büyük bir kısmı, lise ve üniversite mezunlarından, akademisyen, araştırmacı, mühendis, bankacı, orta ve üst düzey yöneticilerden oluşuyor.
‘kitapyurdu.com’un tuttuğu istatistikler, küçük farklılıklarla birlikte internet üzerinden kitap alanların yaş profilini veriyor: Yüzde beşi 15 ile 18, yüzde on ikisi 18 ile 21, yüzde otuz sekizi 21– 27, yüzde otuz beşi 27 ile 40, yüzde sekizi 40 ile 50 yaşları arasında...
Zaman
14.01.2003