|
Mesnevi'den,Kuyumcunun Sonu adlı bölümden...
Şerh:Abidin Paşa
TERCÜME: O şehvetten, hırstan, tamahtan, nefsin arzusuna uymaktan temizlenmişti. Yaptığı çirkin görünüyordu, ama güzeldi.
ŞERH: Şeklen garip ve çirkin görünen işleri yapacak zatın gerçekten Hak Teala Hazretlerine dayandığı nasıl anlaşılır ? Yapılan o işlerin hırs, tamah, ve diğer kötü ahlâkın etkisinden uzak olması şarttır. Kötü ahlâk sahibi olanlar her ne kadar Şeyh dilinden konuşsalar, bazı güzel işler işleseler bile yine taklitcilerdir, yaptıkları şeyler faydasızdır. Tam aksi gidişatı doğru, dürüst, akıl sahibi olanların bazı işleri şeklen çirkin görünür ama gerçekte isabettir, doğrudur. Nitekim Hazreti Hızır çocuğu öldürmüş ise de bu hareket çocuğun cehennemden kurtulması ve anne babasına bir salih ve mükemmel oğlun dünyaya gelmesi gibi Allah’ın izni ile yapılan bir hikmet idi. Cesur, alim, akıllı bir kumandan da sureta çirkin olan bir ricat, geri dönüş emrini verebilir. Ama bu seçim, hakikatte büyük bir galibiyet kazanmak için geniş bir tedbir meydana getirir.
TERCÜME: Eğer Hazreti Hızır Aleyhisselam denizde gemiyi kırdıysa o kırışta yüz sağlamlık vardır.
ŞERH: Gidilen yolun sonunda bulunmuş bir gemiyi Hazreti Hızır Aleyhi’s Selam deldi. Lakin adamlarını ve içinde bulunacak olanları bir gasıp ve zalimin zulüm saçan elinden kurtardı. Siyasette de akıllı bir amirin muktedir bir kumandanın bazı tedbirleri kısa görüşlü olanlara nahoş görünür. Ama hakikatte doğrudur, esenlik kazandırır. Şu kadar ki amir ve kumandanın akıllı, doğru, dürüst, cesur olması şarttır. Bu üstün sıfatlar üzerlerinde olmazsa hoş görünen işlerinde bile sonunda kötülük çıkar. Hele iyi görünme bir tarafa şeklen bile kötü görülen işleri tabii önünde ve sonunda zararlı ve berbat olur.
TERCÜME: Hazreti Musa Aleyhisselamın vehmi bu kadar hünere ve zekasına rağmen Hazreti Hızır Aleyhisselamın çocuğu öldürmesi, gemiyi delmesi, duvarı onarması gibi garip işlerini görünce perde altında kaldı. Hakikati kavrayamadı. BUNDAN DOLAYI SEN KANATSIZ UÇMA !
ŞERH: Hazreti Musa gibi bir Nebiyi Zişan bu tecrübelerle imtihan olununca sûrî akıl vasıtasıyla ledünnî hikmeti anlayamamıştı. Sabredememiş itiraz etmişti. Şimdi sen Ey ham, pişmemiş, çiğ insan ! Zihin ve akıl vasıtasıyla ruhanî işleri nasıl anlamaya ve izan etmeye çalışırsın ? Çalışırsın da itiraza kalkışırsın ? Sende ruhaniyet kanadı olmayınca maneviyatın yüksek ufuklarına kanat çırpmaya çalışma. Bir akıl sahibinin, bir doğru ve dürüst insanın şeklen garip görünen işlerine suizan besleme, kötü düşünme.İnat etme, tam aksine git kendini ona bağla.
TERCÜME: O kırmızı güldür. Sen ona kan deme. O akla dalmıştır, aklın sarhoşudur. Sen ona mecnun deme.
ŞERH: Kuyumcuya olan muameleye, kuyumcunun dökülen kanına çirkin bir iş nazarıyla bakma. O muamele gül gibi güzel kokular neşrine neden olur. İnsanlar; bir Tabibi İlahî’nin ve bir adil Şah’ın terbiyesine girmişlerse öncelikle çektikleri cefayı ve dökecekleri gözyaşını göz ve gönül yarasından akan kan zannetme ! Bu terbiye ve cefanın neticesi saadet ve sefa getirecektir. Bir de Rabbanî aşka dalmış Evliyaullahı sen akılsız zannetme. O yüce zümre ancak akılla algılanabilecek varlıklar içinde tekdir, benzersizdir. Zekâları, zeka sınırının son derecesinde bulunduğundan Huda aşkının sarhoşudurlar.
|
