DİZİN
Düzenleyen: A. Betül Dönmez
Abbasiler 400 abdest 269, 274 Abdullâh ibnu’l-Mubârek 19 Abdurrezzâk b. Hemmam 71 açık kâinat 393, 404 açıklama 44, 47, 181 adalet 45 Âdem 56, 122, 141-143, 147, 158, 160,228, 236, 360-361, 367, 374, 391 âdet 70, 77, 90, 96, 379; ~-i ilâhiyye 33 Afrika 398 Agustinus 244 âhâd haber 36 Ahd-i Atik 160 ahiret 16, 18, 24-26, 38-39, 58, 64, 75, 104, 108, 112, 115, 120, 124, 127, 129, 133-135, 141, 143, 145-146, 161, 166-169,171-178, 228, 236, 239, 246, 262, 264,273, 290, 309, 336, 340, 342, 376, 383 ahkâm 93; ~ ayetleri 89; ~ın değişmesi 100 ahlak 39, 45, 62, 71-72, 78, 109, 128, 138,144, 146-147, 154, 193-200, 202, 204-209, 217-219, 222-226, 229-230, 235-236,238, 242, 244-245, 248, 252, 263, 313,349, 351, 357, 374, 376-377, 380, 385; ~bilimi 200; ~ epistemolojisi 218; ~ felsefesi195, 228-230, 236, 242-243, 252; ~hadisesi 207-209, 225; ~ ilkeleri 38, 147,154, 195-196, 201-202, 207, 236, 259; ~imajı 206, 209; ~ kuralları 195, 201, 209; ~ kuramı 204; ~ psikolojisi 218; ~ tecrübesi 194-196, 203, 207-209; ~ teorisi 235; ~ ve zaman 220; ~-zaman 220; ~/etik 229, 231; ~çılar 205; ~ın kaynağı 193-196, 198-205, 208-209; ~ın zamansallığı 220, 222, 226; ~lılık 252; bağlamcı ~ 218; bencillik ~ı 197; bireysel ~ 202-204; Bireysel ~lılık 230; çıkar ~ı 197, 205; çıkarcı ~ 218; dinî ~ 230, 235-236; duygucu ~ teorisi 243, 246; evrensel ~ 252; evrensel ~ ilkeleri 204, 230, 247; evrensel ~ yasası 233; felsefi ~ 204, 235; ıslah ~ı 52; iman ve ~ 212, 217-220, 222, 226, 250; inanç-~ bütünleşmesi 39, 224; inanç-~ilişkisi 212; irade ~ı 218; kamu ~ı 248; Kamusal ~ 241; normatif ~ 218; seküler~ 201, 223; teleolojik ~ 205, 243; teleolojik ~ öğretisi 246; toplumsal ~ 231; yarar ~ı 205; yükümlülük ~ı 218
ahlaki: ~ bencillik 233; ~ bilgi 33, 38-39; ~akıl 199; ~ düşkünlük 48; ~ iman 135; ~ değerler 139, 161, 259; ~ derinlik 207; ~ duyarlılık 216-217; ~ düşünme 202; ~ eylem 196, 198, 205-209, 218, 241; ~ fiil 161; ~ gerçeklik 204; ~ hadise 207; ~ hükümler 228; ~ ilke 212, 218; ~ ilkeler 195-197, 199-207, 212, 219, 264; ~ irade 205; ~ iyilik 219, 224; ~ kural 218; ~ kurallar 200-201; ~ kuşkuculuk 194; ~ niyet 205-208, 218; ~ önerme 235; ~ sorumluluk 246, 249-250; ~ tecrübe 195, 199, 202, 207, 235; ~ tutarsızlık 48; ~ tutum 202, 225, 229, 239; ~ yargı 204, 235; ~ yükümlülük 196-197, 233, 386; ~ zaaf 225; ~ zihniyet 39; ~-amelî iman 138; ~lik 203, 229-230, 382;
akli-~ duyarlılık 217; dinî-~ erdemler 367; evrensel ~ kurallar 234; pratik ~ akıl 201
Ahmed b. Hanbel 71, 274, 298, 380
aile 365-369, 371-372, 374; ~ birliği 367,371; ~ hukuku 368; ataerkil ~ 365-368; çekirdek ~ 368
Âişe 73, 218, 237, 342 akıl(akl) 25, 29, 32, 34, 39, 44-50, 55, 73,79, 82, 108, 114, 116, 120-122, 125, 139, 146, 156, 158-159, 161, 187, 196, 199-200, 203, 235, 241, 287, 347, 350; ~ ile kalp 116; ~ yürütme 33, 81-82, 96, 108,180, 354, 357-358; ~-vahiy 44, 143; ~la anlaşılabilen 25; ~ın doğruları 38; Müslüman ~ı 51-53
akîde 65 akli: ~ çıkarımlar 120; ~ bilgi 19, 33, 36,46, 146, 231; ~ sorgulama 49; ~ deliller 146, 149; ~ ilkeler 51; ~ melekeler 43,116; ~ yorumlar 149; ~ yöntemler 44; ~lik 43
akraba 133, 136-137, 375, 377, 383, 386; ~lık 339, 365, 368 Alâeddîn es-Semerkandî 58 âlem 23-25, 28, 43, 47, 49, 103, 127-128,147, 157, 165, 169, 175, 230, 305, 388; ~tasavvuru 11; ~in varlığı 43; duyular ~i 127; Gayb ~i 28; madde ~i 182; şehadet~i 22, 24, 28; varlık ~i 22, 175, 186, 255,340, 349; varlık ~leri 21
Alfonso (II.) 400 algı 43, 347 Ali (Hz.) 126, 278 Ali Kuşçu 403 âlimler 35, 37, 59, 63, 68, 73, 95-96, 98,119, 122-123, 150, 152, 180, 185, 187, 248-249, 272, 314-317, 323, 325
Aliyyü’l-Kârî 255
Allah 248; ~’ın bilgisi 15; ~’ın ilmi 12; ~’ın isim ve sıfatları 111;149; ~’ın isimleri 110, 149; ~’ın sıfatları 59, 64, 149, 179, 182, 187, 189-191; ~’ın takdiri 224, 341; ~’ın varlığı 18, 25-26,33, 35, 48, 104, 108, 112, 118-119, 142-143, 145-149, 152-153, 182;
amel ~-i salih 128, 228, 258 amelî: ~ bilgi 21, 33, 36-38; ~ tevhid 142
Amerika 403, 405-406 amigdala 121 amprizm 245 analitik felsefe 243 analiz ve sentez 44 analoji 34 anlam 43, 103, 194, 222; ~a 44-45, 63, 85,124, 158, 211-212, 214, 220 antlaşma 214, 216 araç: ~-eylemler 205; ~sal akılcılık 244 Arafat 262, 264, 297-298, 300-303, 305- 308; ~ vakfesi 298, 301, 306
Arapça 14, 20, 45, 61-62, 67, 90, 193, 202, 265, 285, 310, 328, 374, 400, 402-403 Arefe 298, 300-301, 306 Aristo(teles) 20, 41, 184, 199-203, 243, 247; ~cu felsefe 400 ashâb: ~ü’t-tahrîc 91; ~ü’t-temyîz 91; ~ü’ttercîh 91 Asur-Babil 401 aşkın: ~ alan 22; ~ bilgi 25, 27; ~ gayb 28; ~ gayb âlemi 28; ~ Hakikat 26 atalar kültü 365-366 Attas, M.N. 105 Avrupa 244, 389, 399-400, 404-406 Aya İrini 391 Ayasofya 403 aydın: ~ bilgi 17, 28; ~ ilim 18; ~lanma 204, 243-244 Ayer, Alfred 204-205 ayne’l-yakîn 214, 232
B Bağdat 99, 389, 400-402 bağlayıcılık 74-75, 77, 92 Batı 390; ~ felsefesi 109; ~ medeniyeti 52 Batlamyus 402 Battânî 401 Bedir 390 Begoviç, Aliya İzzet 230 Bekâ 152, 190 Bekke 133 belagat 64 belief 211 belirleme 186, 188 bencillik 233, 244, 351 Beni İsrail 160 benlik 223, 286, 355, 357, 361-362 kkkk410k410 ‹SLAM’A G‹R‹fi Berlinghieri 403 beşerî: ~ bilgi 146; ~ bilimler 43; ~ gerçeklik 199; ~ ilimler 401; ~ irade 100 beyan 44, 82, 85, 158-159, 162-164 Beyhakî 89 Beyt-i Haram 296 Beytü’l-Hikme 401-402 beyyinât 58 bezm-i elest 212, 214-215, 223 bid’at 97, 266; ~çı 90, 93 bilgi 12, 14-19, 21-28, 31, 33-36, 38, 43-44, 49, 58, 62, 88, 105, 108-109, 116-117, 119, 127, 138, 143, 146, 148, 198, 203, 214, 230, 232, 236, 239, 350; ~ alanı 32; ~ alanları 49-50; ~ bilimi 31; ~ felsefesi 31-32; ~ ile inanma 117; ~ kaynağı 32, 198; ~ kaynakları 41, 44; ~ kuramı 31; ~ medeniyeti 29; ~ nazariyeleri 13, 21; ~ nazariyesi 11-13, 21, 25, 28-29; ~ yetenekleri 24, 28-29; ~-bilim 232; ~nin kaynağı 31, 33; ~nin kaynakları 146; faydasız ~ 18; ihtimalî ~ 20; ihtimalli ~ 34; itikadi ~ 33-34; kesin ~ 37, 63, 239; mistik ~ 35; teknik ~ 47; teorik ~ 232 bilim 19-22, 42-43, 46, 49, 53, 119, 232, 244, 247-248, 349, 398, 400-404; ~ alanı 32; ~ler 31, 352, 399 bilimsel: ~ bilgi 19-20, 25, 28; ~ sosyalizm 244; ~ yaklaşım 352; ~ yöntem 20, 47 bilinç 213-214, 222, 286, 357; ~altı 43, 286 bilinebilen gayb 28 bilinemezci 111; ~ tutum 107; ~cilik 106 bilme: ~ ve anlama 45; ~ ve seçme 41, 45 birey 114, 116, 118-120, 122-126, 201-202, 222, 230, 232-234, 236, 239, 241-243, 248, 250, 252, 302, 347-350, 354-363, 380, 394; ~cilik 233-234, 349, 353-354, 358-360, 396; ~lik 348-349, 353 bireysel: ~ eylem 229; ~ özgürlük 204; ~ sorumluluk 239; ~ci inanç 125; ~cilik 125; ~leşme 233, 356; ~lik 203, 230, 234, 236, 239, 244, 349, 353, 358-359, 361 Birru’l-vâlideyn 378 Bîrûnî 52 Bizans 403 Bogomiller 399 Bohm, David 394 boşama 371 boşanan 369 boşanma 366, 368-372 Budist 211 Budizm 286, 296 Buhârî 16, 71, 89, 135, 168 Bursa 395 büyük: ~ Cemre 301; ~ cihat 226; ~ günah 90, 122, 293, 362, 378
C cami 130-131, 282, 395-396, 403 Cansever, Turgut 396 Cebel-i Rahme 306 cebr 179, 185; ~-i mutavassıt 179, 184 Cebrail 305, 375 Cebriye 224 cehalet 17 cehennem 16, 26, 135, 168-171, 177, 279, 334, 342 cemaat 130, 262, 264, 281, 283, 376 Cemerat 298, 301, 308 cennet 16, 135, 168-170, 177, 366, 376, 381, 384, 391 cerh ve ta’dil 72, 89 Cervantes 400 Cessâs 87 Cezayir 400 Cuhfe 298 Cundişapur 401 Cuveynî, İmamu’l-Harameyn 138, 150 cüz’i irade 184
Ç Çin medeniyeti 403 çocuk 374 çokeşlilik 366, 370 çoktanrıcılık 48
D Dante 391 davranış 122-123, 129, 139, 228, 230, 256, 266, 325, 354-355, 384; güzel ~ 144 Dâvûd ez-Zâhirî 84 dayanışma 97, 156, 231, 251-252, 282-283, 302, 309, 353, 374-375, 378-379, 381, 384-386 değer 43-44, 60, 78, 104-105, 114, 125- 126, 138, 186-187, 197, 203, 229-230,233, 252, 354; ~ dünyası 42; ~ler 127- 128, 139, 161, 173, 230, 247, 324, 353, 360, 374, 376, 401; ~ler sistemi 234 deist 211 deizm 212 delil-i mecmu’ 181 deney ve gözlem 22, 24-25 determinizm 103, 185 dikey sebeplilik 47 dilbilim 20 din 17-18, 32-33, 35-39, 44, 50-51, 54, 65, 68, 70, 75, 78-79, 84-85, 93, 99-100, 103, 105, 115, 125-126, 128, 137, 141-142, 146, 159-163, 165, 208, 212, 228-230, 238, 245, 250, 256, 260-261, 265-266, 292, 306, 324, 330, 338, 349, 365, 381, 386, 392; ~ alanı 32; ~ değiştirme 123- 124; ~ felsefesi 228; ~ ilimleri 44; ~ olarak İslam 12-13, 28; ~dar bireycilik 234; ~den uzaklaşma 125; ~ler 160, 212, 236, 284, 363, 374, 376, 389, 405; ~sel yargılar 235 dinî: ~ bilgi 19, 32-33, 35, 38, 138-139; ~ bilgi felsefesi 32; ~ bilgi kuramı 32; ~ bireycilik 233; ~ emir 230; ~ emir ve yasaklar 49; ~ epistemoloji 32; ~ inanç 125- 126, 262, 266, 332; ~ irade 330; ~ kurumlar 125; ~ kültürler 389; ~ metinler 181, 219; ~ sorumluluk 214; ~ teklif 235; ~lik 139 Diworkin 252 doğa 41, 43, 51; ~ bilimleri 43; ~ yasası 43 doğal: ~ bilimler 78; ~ teleoloji 243 doğruluk 105-107, 109 Doğu Hristiyan mezhepleri 399 dua 131, 136, 149, 256, 264, 271, 276, 278, 282, 300-301, 328-330, 332, 335-343, 383 duygu 114, 116, 121, 205-206, 213, 262, 264, 358; ~sal zekâ 121 duyu 108, 112, 121, 146, 157, 159, 241, 357; ~ algısı 46; ~lar 22, 24-25, 29, 32, 44, 121, 127, 235-236; ~sal bilgi 108 duyumcul: ~ üst-sistem 242; ~ bilim 242; ~ üst-sistem 241 dünya: ~ -ahiret 143; öte ~ 209, 215, 217, 221-222 dünyevilik 201 düşünsel üst-sistem 241
E Ebu Bekir (Hz.) 237 Ebû Bekr el-Cassâs 73 Ebû Dâvûd 16, 71, 89 Ebû Hanîfe 19, 73, 83-84, 138, 150, 274, 298, 314, 324 Ebû Hüreyre 380 Ebû İshâk eş-Şâtıbî 138 Ebû İshâk eş-Şîrâzî 97 Ebû Mansûr Abdulmâlik el-Se‘âlibî 20 Ebû Yûsuf 71, 73, 298 Ebû’l-Huseyn Ahmed b. Fâris el-Luğevî 20 Ebû’l-Mu’în en-Nesefî 150, 152, 247 ecel 186; ~-i muallak 187 edebiyat 78, 392, 400 egoizm 233-234 eğitim 118, 247, 250, 282, 292, 303, 309, 316, 326, 384, 403 ehl-i kitâb 398 ehl-i re’y 83 Ehl-i Sünnet 32, 86, 93, 152, 180, 190 emanet 45, 162-163, 361, 394 emvâl: ~-i bâtına 318; ~-i zahire 318 endeterminizm 103 Endülüs 400; ~ Emevi Devleti 399 entelektüel gelenek 51, 53 episteme 20-21 epistemoloji 21, 31, 109, 228 erdem: ~ ler 230, 325, 374, 378, 383; ~lilik 230 erkek ve kadın 382 esbâb: ~-ı nüzûl 90; ~-ı vürûd 90 Eş’arî 29, 185 Eşariler 150-151, 217 eşrâtu’s-sâa 72 ethos 201-202 etik 193, 195, 203, 218, 229; ~ problemler 44; ~ tarihi 198, 200; iletişim ~i 230; tıbbi ~ 230 evlenme 366, 369 evlilik 365-366, 368-372, 375 evren 48, 104, 145-148, 153, 211, 351, 363 evrensel: ~ yasa 230; ~ dinler 238; ~ hakikat 144; ~lik 50, 195-196, 198, 204, 406 evvel ve ahir 190 eylem 129, 197, 203-204, 206, 208-209, 212, 216, 218, 220-224, 229-230, 232-233, 237-238, 348, 350, 352, 356, 363, 375 eyyâm-i bîd 291, 294
F Fahreddîn er-Râzî 51, 341 faith 211 faiz 93, 177, 251, 319, 327, 382 fakihler 60, 62, 70, 75, 82, 84, 95, 97, 99, 138 Fârâbî 29, 52, 247 Farsça 271, 284 Faruqi, İ.R. 105 farz 19, 75, 133, 136, 144, 264, 272, 281, 291, 293, 297-298, 310, 313-314, 325; ~-ı ayn 92, 248; ~-ı kifâye 19, 92, 249 Fatih Sultan Mehmed 402, 403 Fazlur Rahman 97 fedâilu’l-a’mâl ve’l-buldân 72 felsefe 12, 21-22, 29, 31, 44-46, 49, 51, 53, 78, 103, 119, 219, 228-229, 231, 239, 242, 244-245, 247, 265, 330, 349, 399; ~ciler 235 felsefi: ~ antropoloji 349; ~ bencillik 233; ~ bilgi nazariye 12; ~ metafizik 44 ferdî: ~ mesuliyet 180; ~leşme 355-357 fert(d) 365; ~iyetçilik 359; ~ ve toplum 59 fetanet 163 fetva 89-92, 94-96, 98 fıkh 49, 58, 68, 83, 91, 97 fıkhi: ~ ekoller 78; ~ hükümler 71, 322; ~ konular 37, 93 fıkıh 19-20, 78, 81, 85, 95, 138, 285, 297, 316, 400; ~ bilginleri 74; ~ metodolojisi 83; ~ mezhepleri 83; ~ usulü 58, 64-65, 81 fıtır sadakası 312-313 fıtrat 50, 119, 194-195, 202, 209, 378, 393 fıtri delil 33 fidye 294 fiilî sıfatlar 150-151 Filistin 297 filosofiya 21 filozof 43; ~lar 35, 62 fiten 72 fitre 292, 312, 315, 381 fiziki: ~ sebepler 47; ~ sebeplilik 47 fiziksel gerçeklik 112 form 64 Frankfurt Okulu 244 Frege 194 From, Erich 244 fukaha 60 fürû-i fıkh 90, 97
G Garaudy, Roger 243, 248 garîbu’l-hadîs 72 gayb 18, 22, 24, 27, 108, 120, 129, 176; ~ bilgisi 26; ~ tecrübesi 26; ~i bilgi 28 Gazâlî 29, 51, 73, 89-91, 97, 119, 138, 190, 339, 341, 344, 386, 403 gelenek 51, 114, 201, 283, 399; ~ler 49, 398-399 gerçeklik 103-106, 193-194, 206, 223, 241, 362; ~ ve hakikat 104; ~-doğruluk 105, 108 Germen 244 gıyabi hüküm 34 Goethe 392 Goytisolo, Juan 400 gösterge 47 gözlem ve deney 42, 47 Grabar, Oleg 395 gündelik hayat 134-135, 138, 220, 347, 402
H haber 32, 35-36, 58, 61, 63, 79; ~-i mütevâtir 236; ~-i resûl 36; ~-i vâhid 89, 93 haberî sıfatlar 151 hac 69, 115, 133, 136-137, 260, 266, 270, 291, 296-302, 308-309 Hacer 296, 305 Hacer-i Esved 299-300, 304-305 Hacı Bektaş Veli 239 Haciyyat 139 hadd 60 hadis 11-12, 15-20, 28, 67-68, 72, 79, 83, 89, 129, 138, 323; ~ âlimleri 73, 78; ~ bilginleri 72, 74, 79; ~ ilmi 72-73; ~ literatürü 72, 79-80; ~ mecmuaları 68, 71-73, 79- 80, 313, 319; ~ usulü 72; ~ ve sünnet 68, 70-73, 75, 77-79; ~ yazımı 70; ~çiler 73, 135; ~in sübutu 73; ~ler 18-19, 28, 68, 72-73, 80, 89, 130, 149, 152, 180-181, 186, 191, 237, 286, 297, 312-313, 316, 319-322, 385, 397; ~te yerellik 77; hurma aşılama ~i 76; kutsî ~ 256, 335, 338; Mu’âz ~i 82; sahih ~ler 13, 72, 78; uydurma ~ler 78; ahkâm ~leri 89; Cibril ~i 143, 263; fıkhi ~ler 68
hakikat 48-49, 51, 57, 104-105, 107, 115, 127, 141-142, 144, 183, 190, 214, 216, 239, 266, 385, 396, 405 hakka’l-yakîn 214, 232 halife 45, 167, 396 hamd 329, 343-344 Hanbelî: ~ mezhebi 98; ~ler 98, 371 Hanefi: ~ ekolü 316; ~ler 89, 91-92, 95, 298, 316, 371 Harem 298-299; ~-i Şerif 299 Harezmî 401 Hârûn Reşîd 402 Hasan el-Basrî 224 Hatîb Bağdâdî 73 Hatice 269 havaic-i asliyye 315-316 Havva (Hz.) 366-367, 374, 391 Hayber Savaşı 69 hayır-şer 187 Hazcılık 124, 351 hedonizm 124-125 hervele 300 hesap günü 167, 217, 273 hıcr 48 hıdane 372 Hicaz fıkhı 83 hidayet 58, 61, 134, 145, 157-158, 161, 181 hikmet 48, 86-87; ~ sevgisi 21 hile-i şer’iyye 371 Hinduizm 296 Hint 401 hitap 56-57, 62, 138, 164, 214-216 Hodgson, Marshall 399 Holywood 392 Homeros 403 Hristiyan 211, 215, 366, 391-392, 403; ~ Araplar 20; ~ Batı 389; ~ mütercimler 20- 21; ~lar 59, 161, 391, 398; ~lık 85, 115, 125, 160, 242, 244, 286, 296, 366-367, 390, 392, 394, 404 hukuk 20, 86, 100, 138, 176-177, 242, 244- 245, 247, 250, 252, 259, 284, 349, 366, 385-386, 399 hukuki rölativizm 93 hulk 194 hulüv meselesi 96 Huneyn b. İshâk 401 hurûf-ı mukatta’a 64 huşu 271 hutbe 282 hüden 58 Hülagu 403 hür irade 120-121, 188, 191, 352 Hüsün-kubuh 187
I ıslah 45, 53, 99 ıztıba 299 Irak: ~ fıkhı 83; ~lı fakihler 95
İ i‘tibâr 49, 52 ibadet 36, 57-58, 61, 68, 71-72, 75, 111, 115, 123, 130, 134, 138-139, 144, 150, 152-153, 238, 255, 257-259, 261-263, 265, 276, 278, 282, 284, 294, 302, 304, 310, 312-314, 330, 338, 353, 395; ~/kulluk 269, 282; mali ~ 264, 310-312, 317, 325, 327 İbazıyye 87 İblis 361 İbn Arabî 400, 403 İbn Dakıkul‘îd 89, 98 İbn Ebî Şeybe 71 İbn Hacer el-Askalânî 135, 137 İbn Haldûn 389-390 İbn Hazm 84, 86, 96, 400 İbn Kayyım el-Cevziyye 73, 96, 99 İbn Mâce 16, 71 İbn Manzûr 328 İbn Rüşd 29, 119, 126, 189, 400, 403 İbn Sînâ 29, 52 İbn Teymiyye 73, 98-99, 247 İbnu’l-Cevzî 73 İbnü’l-Heysem 52 İbnü’n-Neccâr 89 İbrahim (Hz.) 133, 141, 215-217, 279, 296- 297, 300, 304-308, 376 İbranice 400 icmâ 63, 73, 84, 89, 93, 97 içki 93 içtihadi: ~ bilgi 37; ~ mesele 88 içtihat 12-13, 20, 37, 74, 81-88, 90-100, 314-315, 320-323, 376; ~ kapısı 95-97, 99-100; fıkhi ~ 99; kazâi ~ 86; kıyasi ~ 87; kolektif ~ 100; mukayyed ~ 98; mutlak ~ 91, 96, 98-99; müstakil ~ 99 içtimai davranış 137 kkkk414k414 ‹SLAM’A G‹R‹fi iddet 370, 372 ifrat 298, 302 iftâ 85, 91 iftar 285, 294 ihbât 271 ihlas 267 ihram 298-300, 302-303 ihsan 143-144, 263 ihtiyâr 96, 179 İkinci Dünya Savaşı 405 iktisat 242, 244, 247-248 ilah: ~ beyan 367; ~ bilgi 107, 146; ~ ilim 48; ~ kanun 54; ~ dinler 238, 256, 332; ~ emir 60, 234, 263, 291; ~ gerçeklik 111; ~ hakikat 215; ~ hidayet 55; ~ hikmet 45; ~ hitap 57, 212-214, 216, 223, 235; ~ irade 85, 232, 257; ~ isimler/sıfatlar 111; ~ kelam 44, 58; ~ risalet 143; ~ sınav 216; ~ sünnet 46; ~ vahiy 50-51; ~ vahy 142; ~ varlık 213-214, 332; ~ hidayet 54 ilelü’l-hadîs 72 ilim(ilm) 11-20, 49, 142, 182, 184, 186, 188-189, 191; ~ler 51, 62, 65, 91; ~-i tevhid 109; ~-i umran 390; ~e’l-yakîn 214, 232 ilkel kabile dinleri 296 illet 87 ilmî tevhid 142 İmam Muhammed 371 imamet 82 İmamiyye 87 iman 17-18, 24-25, 27, 32, 46, 48, 71-72, 108-109, 112-113, 116, 118-119, 121-123, 127-129, 132, 134-135, 137-138, 141-144, 149, 152, 162, 166-167, 211-219, 222- 226, 228, 282, 361, 385, 390; ~ alanı 32; ~-zaman 220; ~ın şubeleri 137; ~ın zamansallığı 226; icmalî ~ 149; kategorik ~ 216-217; tafsilî ~ 149; taklidî ~ 144 imani: ~ bilgi 15, 20; ~ yakin 25; ~ yükümlülük 131, 376, 381; ~ zorunluluk 131, 381; ~ edim 130; ~ ödevler 129; ~lik 139 imkân 43 imsak 285, 294 inabe 271 inanç 34, 44, 75, 90, 96, 114, 116-124, 131, 135, 138, 141, 160, 211, 234, 256, 266, 309, 353, 376, 379, 384-386, 398, 406; ~ ile bilgi 117; ~ ile davranış 122-123; ~ sistemi 32-34, 36, 44, 104, 129-130, 133, 139 inanma 123 indeterminizm 185 individüalizm 233-234, 359 infak 128-129, 176, 264, 311, 318 İngiliz ahlakçıları 204-205 insan: ~ bilgisi 22-23, 29, 44, 106-107; ~ eylemleri 229; ~ felsefesi 349; ~ fiilleri 187; ~ hürriyeti 18; ~ tabiatı 105, 146, 161, 264, 331, 347, 359; ~-ı kâmil 239; ~ın fiilleri 182, 188 inşâ 58 irade 25, 44, 48, 54-55, 114, 121-123, 132, 150-151, 153, 158, 179-185, 191, 197- 198, 216, 219, 223, 234, 287-288, 350, 361-362; ~ hürriyeti 185; ~ ile davranış 122 İran 398, 401 İsa (Hz.) 59, 141, 160, 165, 391; ~ Mesih 366 isimler ve sıfatlar 55 İskenderiye 401 İslam 11; ~ bilgi anlayışı 12-13, 30; ~ bilgi kuramı 32-33, 35, 39; ~ bilgi nazariyesi 11-12; ~ bilgi öğretisi 21; ~ düşünce sistemi 33; ~ düşünce tarihi 41; ~ düşüncesi 50-51, 99, 190, 232, 386; ~ felsefesi 402; ~ hukuk kültürü 315; ~ hukukçuları 266-267, 323, 368; ~ inanç metafiziği 109; ~ kültürü 78; ~ medeniyeti 11, 21, 29, 51, 109, 247, 389, 399-400, 402; ~ metafiziği 105-106, 109, 111-112, 247; ~ tarihi 78; ~ toplumu 65, 74, 225, 251, 324, 367, 394; ~’ın bilgi anlayışı 12-13; ~’ın metafiziği 105; ~i bilgi 18, 146; ~i zihniyet 33; ~iyet 231, 260, 389-390, 393, 398-400, 404; kurumlaşmış ~ 12-13 İsmail (Hz.) 215-216, 296-297, 304-305, 307 ismet 163 isnad 72, 89 İspanya 399 İstanbul 402-403 istiane 329 istiaze 329, 342 istidlal 34, 81, 84, 86, 91, 180-181, 191; ~ yöntemi 34-35; ~i bilgi 34, 37 istiğfar 270-271, 301, 303, 329
istihsan 84, 86-87, 138 istinbat 81, 84, 88, 90 istislah 84, 86-87 istitaat 179-180 iyi: ~-kötü 187; ~lik 38, 103, 153, 167, 170, 257, 378-379, 384 izar 299 İzzeddîn İbn Abdusselâm 98-99, 138
K Kâbe 87, 262, 265, 275, 297-300, 303-306, 308 kader 179, 181-182, 184-189, 191, 340-341 kadın ve erkek 293 Kadızade 403 Kadir Gecesi 136, 292 kâfir 93 Kahire 395 Kâinat 48, 50, 148, 182, 257, 304, 330, 351, 393-394 kalbî fiiller 123 kalp(b) 35, 46, 48, 116, 120-122, 128, 142- 143, 146, 275; ~in mühürlenmesi 46 Kant 189, 196-198, 200-203 Kanuni Sultan Süleyman 389-390, 403 kaos 43 kapitalizm 243 Karâfî 138 kardeşlik 215, 309, 377, 384, 386 Karnu’l-Menazil 298 karz-ı hasen 311, 382 katarlar 399 kategorik imperatif 196-197 Katolik: ~ Kilisesi 392; ~-Hristiyanlık 368 kavrama 45 kaza 85, 91, 188; ~ ve kader 188 kelam 29, 55-57, 60, 151; ~ âlimi 180, 247; ~ ilmi 19, 59-60, 65, 78, 90, 93, 138, 183, 190, 228; ~cı filozoflar 29; ~cılar 59-60, 62, 180, 186, 190, 235 kelâm-ı nefsî 151 kelime-i şehadet 143 kesb 184-185; ~ nazariyesi 185 Kıdem 152, 190 Kıran 298, 302 kıyam 270-271, 277-280, 283 Kıyam bi Nefsihi 153 kıyamet alametleri 71 kıyas 81, 83-84, 86, 90, 93, 97 kilise 125, 161, 366, 391-392, 403; ~ler 396 kimlik 114, 123-124, 130, 238, 250, 266, 399, 404 Kindî 29, 401 kişilik 114, 130, 238, 355, 357-358, 361- 362, 384 Kitap 265; ~ ve sünnet 82-83, 89-90 Kolomb 403 Komşu 136, 138, 290, 329, 375-377, 383, 386 konuşma 56-57, 64, 212; ~ üslubu 181 korku sineması 392 kozmik: ~ ayetler 48-49; ~ gösterge 48 kozmos 43 kötülük 15, 38, 72, 103, 114, 130, 134, 137, 151, 153, 167, 170, 176, 219, 230-232, 236-238, 257, 263, 271-272, 274, 280, 286-288, 299, 334, 337, 339, 342, 362, 379, 384, 391 kronolojik zaman 220 Ku’ran 79 kuantum fiziği 185 kudret 48, 151, 180, 185 kudûm tavafı 302 kulluk 23, 129, 255-259, 277, 283-284, 305, 328-329, 331, 333-335, 338, 351 kunut 271 Kur’an 11-15, 18, 20-21, 25, 27-29, 36, 44- 47, 50-51, 58-59, 62-63, 65, 67-68, 70, 73, 75, 78, 82, 103, 110-111, 115-116, 120- 124, 126, 129, 131-132, 134-135, 145- 149, 151-152, 165-168, 172, 174-176, 181, 191, 212, 214-215, 218-219, 221, 223-225, 239, 248-251, 265, 271, 276, 278, 280-281, 293, 299, 305, 330, 337- 338, 340, 347, 360-363, 376, 378-379, 381, 383-384, 393, 396-397, 404; ~ tefsiri 65; ~ ve Sünnet 84, 99, 235, 325; ~’ın bilgi öğretisi 28 kuramsal: ~ akıl 204; ~ bilgi 20 kurban 115, 215-217, 256, 259, 294, 297, 302-303, 307-308, 315 kurum: ~lar 51; ~sal din 125 kuşkuculuk 245 kutsal metin 208, 211-212, 219-223, 226 Kuzey Amerika 244 külli: ~ hakikatler 25; ~ irade 184 kültür 12, 39, 42, 77-79, 141, 146, 159, 161, 194, 242, 244, 247, 366, 389, 398-399, 402-405; ~ emperyalizmi 392; ~ ve medeniyet 12, 41, 65, 78, 401; ~ler 42, 365, 388, 398-399, 405 küreselleşme 229, 405-406
L lafız 57, 81, 86 lafzi: ~ beyan 57; ~ istidlal 87; ~ yorum 86 Latince 400 liberal: ~ ekonomi 125; ~ kapitalizm 242; ~-kapitalizm 248, 252; ~izm 243-244, 249, 252 Lokmân 134 lübb 46
M Ma’mer b. Râşid 71 Macintyre, Alasdair 242-243, 246, 252 madde 287; ~-mânâ 143 Makam-ı İbrahim 300, 305 makasıd teorisi 138 maktû 72 Mâlik 83-84, 138, 298 Mâlik b. Enes 71, Malikiler 298, 371 mânâ 57, 59, 61-62, 64, 67, 81, 86-87, 158, 287, 351 manevi: ~ değerler 124; ~ sıfatlar 150 Mansûr 402 mantık 46, 60, 109, 182, 194, 347; ~çı pozitivistler 204; ~i tutarlılık 182 maslahat 83, 86-87, 138 masum imam 83 Mâturîdî 32-33, 35, 37-39, 185, 187 Maturidiler 150-151 Me’mûn 400, 402 mead 141, 247; mebde ve ~ 103 medeniyet 12-13, 141, 144, 160-161, 164, 248, 352-353, 389-390, 393, 397-399, 401-403, 405-406; ~ler çatışması 406 Medine 70, 76, 130, 220, 282, 291; ~ dönemi 70; ~ Mescidi 130; ~ Vesikası 70 mefhûm: ~u’l-muhâlefet 87; ~u’l-muvâfakât 87 mehir(mehr) 366, 369, 371-372; ~-i muaccel 369; ~-i müeccel 369 mekânsızlık 190 Mekke 70, 76, 130, 172, 220, 225, 251, 264, 291, 296-297, 299-302 melahim 72 melekler 146, 169 menakıb 72 mendup 75, 92 Menocal 400 mensuh 89 Meraga 402-403 merfû 72 Merve 262, 300 Mescid-i Haram 264, 298 Mescid-i Nebevi 282 Mescid-i Nemire 306 mescit 274, 282, 395, 397 mesuliyet 181, 185, 189, 191 Meş’ar-ı Haram 307-308 meşhur 89 Meşşaîler 29 metafizik 44, 103-105, 109, 212; ~ bilgi 146; ~ delil 146; ~sel doğruluk 106; ~sel gerçekçilik 106-107; ~sel gerçeklik 112; ~sel sistem 104-105; ~sel varlık 213 metaryalizm 245 metin ve sened 89 mevkûf 72 Mevlânâ 239, 405 mevzû (uydurma) 80 mevzûât 78 mezhep 92, 95, 98-99, 181; ~ler 81, 95, 99, 296, 371; ~ler tarihi 78 Mezopotamya 401 Mısır 401 mikat 298, 302-303 Mimar Sinan 396 mimari 78, 160, 392, 395-396, 398 Mina 262, 298, 300-301, 307-308 miras 402 misâkı ğalîz 375 modernite 244 modernizm 125 Moğol: ~ istilası 389; ~lar 99, 402 Molla Fenari 403 moral 193; ~ etik 235; ~ teoloji 235 Mu’âviye 249 Mu’âz b. Cebel 82, 270 muamelat 71-72, 139 mucizeler 164 muhaddisler 19 muhal 183 muhâlâa 371 Muhalefetun lil-Havadis 150, 153 Muhammed (Hz.) 60, 67, 73, 75-77, 129, 141-144, 147, 160, 164-165, 228, 234, 236, 238, 273, 279, 306, 376 Muhammed Abduh 99 Muhammed b. Hasan eş-Şeybânî 95 Muhammed b. Hasen 71 Muhammed b. Mûsâ el-Harezmî 402 Muhammed Esed 286 Muhammed eş-Şeybânî 298 Muhammed İkbal 97, 99, 185, 256 muhatap 55-58, 63, 138-139, 158, 161 muhattıe 93-94 muhkem 64 muhsin 134, 144 muhtelifu’l-hadîs 72 muhteva 64 mukallit 90-91 mukayyed 87 Musa (Hz.) 56, 141, 165, 180 Musannef 71 musavvibe 93 Museviler 398 mushaf 57-58, 61 mut‘a 87 Mutezile 29, 86, 96-97, 180 Mutezili 83, 88 mutlak 87, 183; ~ bilgi 14, 20; ~ cebr 184; ~ gayb 27-29; ~ tefviz 184 müçtehit 81, 83, 85, 88-98; ~ler 70, 319; mesailde ~ 91; mezhepte ~ 91; mukayyed ~ 91-92; mutlak ~ 91-92, 95, 98; şeriatta ~ 91 müellefe-i kulûb 224 mükellef 158, 265, 291-292 mümkün 183 Müslim 71, 89 müsned 71 müşkil 87 mütekellim 55-56, 63 müteşabih 64 mütevâtir 36, 63, 89; ~ haber 36 Müzdelife 262, 297-298, 301, 307; ~ Vakfesi 301
N nafaka 372 nafile 144 nahiv 64 nakil 35-37, 39 naklî: ~ bilgi 33, 35-36, 146; ~ delil 146; ~ deliller 149-150, 153 namaz 69, 93, 123, 129-134, 136, 138, 176, 258, 260, 264-265, 269-270, 273, 278- 281, 291, 293, 296, 300, 303-304, 329, 332, 340, 343; ~ vakitleri 272; bayram ~ları 130, 282; cuma ~ı 88, 129, 282; tavaf ~ı 300; ihram ~ı 299-300 nas(s) 83-84, 88, 93-94; ~lar 81-82, 84, 95- 96, 99-100, 181, 186, 331, 337, 342 nasih 89 nasih-mensuh 89 nazar 34, 49; ~iye 12 nazım 59, 61-64 nebi 160-161 Necmeddîn et-Tûfî 86, 89, 98 nefis 122, 147, 199, 233, 257, 271, 307, 342; ~ muhasebesi 223, 226; ~ sorgulaması 238; ~ terbiyesi 302 nefsî kelam 61; ~ sıfatlar 150 nema 317-318 Nesâî 71 Nesh 89 nesnel: ~ tümellik 25; ~lik 17, 43 Nevevî 89 nihilizm 124-125, 226 nikâh 88, 368-369 nisap 316-323 niyaz 329 nizam delili 119 Nuh (Hz.) 141, 165 Nuruddîn es-Sâbûnî 179 nübüvvet 93, 141, 159-162 nühâ 48
O olan ile olması gereken 60 ontoloji 21, 103 ontolojik : ~ imkânsızlık 110; ~ delil 119; ~ gerçeklik 194, 223, 226; ~ sezgi 110- 111 Orhan Camii 395 Orhan Gazi 395 Orta Asya 71, 398 ortak velayet 372 oruç 69, 93, 132-133, 136-137, 260, 270, 284-287, 289, 291, 293 oryantalist yanılgı 390
oryantalizm 389, 406 Osman (Hz.) 318 Osmanlı 397, 404; ~ Devleti 370, 389, 399; ~ hukuku 86; ~lar 389, 395, 403-404
Ö ödevle yükümlenmişlik 204 ölü medeniyet 389 ölümsüzlük 103 Ömer (Hz.) 74, 224-225, 323 ön anlama 194-195 önceden: ~ belirleme 188; ~ takdir 186, 188; ~ tayin 186, 188 örf 62, 69-70, 77, 385 özdeşlik 103, 107 özgünlük 50 özgür: ~ irade 103, 128, 144, 216; ~lük163, 248-249, 257, 262, 356 öznel tümellik 25
P personalizm 233-234 Peygamber (Hz.) 15, 18, 32, 36-37, 57-58, 61, 63, 65, 67-70, 73-75, 77-80, 82-83, 114-115, 129-130, 134-135, 137-138, 160, 162, 164, 168, 181, 218-220, 225-226, 237, 248, 250, 260-261, 263, 265-266, 278, 283, 286, 288-293, 297, 305-308, 312-313, 315, 319, 322-323, 328, 331, 336-339, 341-344, 367-368, 375-381, 383- 386, 396, 403-404; ~’in siyeri 90; ~’in Sünneti 12, 69, 76, 78 peygamber: ~ler 16, 28, 54, 60, 76, 82, 108, 115, 122, 129, 133, 135, 141, 144- 145, 147, 159-165, 219, 228, 261-262, 297, 309, 361, 391; ~lik 25, 75-76, 82, 120, 159-161, 163-164 Piri Reis 403 Platon 198-203, 208, 219, 350 Plotinus 197 pozitivist bilgi teorisi 242 pragmatizm 245 pratik akıl 196-198 predestinasyon 183, 186 predeterminasyon 183, 186 Protestan kültürler 125 psikoloji 119, 256, 349, 352, 354 psikolojik: ~ delil 119; ~ zaman 220 putperestlik 297
R raslantı 43 raviler 72-73 Râzî 29 re’y 81-84, 96; ~ içtihadı 82, 84 referans 194 Reform 244 rekâik 72 remel 299 resm 60 rızık 186 ric’i talâk 370 rida 299 rikaz 323 Roma 244, 389, 400; ~ medeniyeti 389; ~lılar 366 Rosenthal, Franz 29 Rönesans 244, 389 rububiyet 145 ruh 44, 103, 287, 351, 356 ruhban: ~ sınıfı 260, 391-392; ~lık 115 rükû 260, 270-271, 278-281, 283
S sa’y 298-300, 305 sabır 303, 309; ~ eğitimi 288-289 Sabii 211, 215 Sâbit b. Kurrâ 401 sadaka 16, 131-132, 176, 262, 292, 299, 302-303, 310-313, 323-327, 380-382, 397; ~-i cariye 16 Safa 262, 300; ~ Tepesi 300 sahabe 71, 74-75, 77, 82-83, 265, 314, 320- 321, 323, 379 sahih 73, 80, 89, 186; ~ sünnet 78-79 saîd 186-187 salah 45 salavat 300-301 salih amel 113, 123, 129, 142, 246 saltanat 249 sanat 53, 62, 76, 244, 247-248, 265, 349, 392, 398; ~lar 51; güzel ~lar 242; kültür ve ~ 403-405 Schacht, Joseph 95 Schubart 245-246 Schubart, Walter 245 sebep(b): ~ler sebebi 47; ~-i vürûd 181 sebeplilik 47, 122-123; ~ delili 119 secde 176, 257, 260, 269-271, 278-283,343, 361 seçme: ~ özgürlüğü 233; ~ ve eylem 41 sekülerleşme 125 Selbi Sıfatlar 151 Selçuklu 389; ~lar 389 Selimiye Camii 396 semavi dinler 115, 152, 255, 286, 296, 312,374 Semerkand 402-403; ~ Rasathanesi 403 sena 270, 329 sened 73, 89; ~ tetkiki 73 servet 132, 237, 250, 252, 319, 323, 327,381 Seyyid Hüseyin Nasr 402 sezgi 119, 146, 264 sıdk 162-163 sıfatlar 58-59, 93, 104-105, 108, 110-111, 130, 135, 144, 147, 149-150, 152, 182- 183, 186, 190, 278, 384 sıla-i rahim 375 Sicilya 400 siyaset 138, 231, 242, 244, 247-248; ~ felsefesi 241 Sokrat(es) 198-203, 350 Sorokin 241-242, 244-246, 252, 390 sorumluluk 33, 39, 45, 55, 104, 154, 158, 167, 181-186, 188, 191, 214-216, 226, 233-234, 248-250, 259, 287, 351, 353, 356, 381, 397 sosyal: ~ gerçeklik 95; ~ güvenlik 132, 324, 326, 342, 376 sosyalizm 242-243, 248-249 sosyolojik kardeşlik 215 sözlü ve yazılı kültür 42, 78 spiritüalizm 234 stidlal 184 subuti sıfatlar 60, 150 suçluluk duygusu 333 suffe ashabı 282 sufi: ~ler 63; ~lik 99 Sunnetu’l-evvelîn 67 sûr 169 Süleyman (Hz.) 165 Süleyman Çelebi 190 Sünen 71 sünnet 12, 36-37, 63, 67-69, 72-79, 81-84, 89, 265, 298, 300, 305, 308, 367, 370; ~ ve hadis 77; ~te evrensellik 77 sünnetullah 67, 340 Sünni 83, 88; ~ ekoller 83, 96; ~ mezhepler 84 süreklilik 103
Ş Şâfiî 83-84, 96, 274, 298, 314, 319 Şafii: ~ fakihler 98; ~ler 298, 371 şahsiyetçilik 233-234 şakî 186-187 şavt 299-300 şefaat 363 şehadet 22, 25, 91, 141, 270, 273; ~ bilgisi 35 Şemseddîn Sâmi 284 şer’î: ~ ahkâm 89, 99; ~ deliller 84-85, 89; ~ hüküm 81-82, 88-91; ~-amelî hükümler 81; ~ delil 321; ~ kurum 36 şeriat 85, 95 Şerif, M.M. 103 şeytan 177, 271, 276, 281, 286, 301, 307- 308, 342, 361-362, 367, 391-393; ~ taşlama 301, 303, 307; ~ın krallığı 391-392 Şia 83, 97; ~ âlimleri 96 şifahi rivayetler 68 Şii 83 şirk 136, 188, 237, 251, 259, 267, 271, 276, 297 şu‘ûr 49 şükür kurbanı 302
T ta’dil 89 tabakâtü’l-fukahâ 91 tabiat: ~ bilimciler 63; ~ bilimleri 194, 349 tâbiîn 72, 75, 83, 85, 96, 314 tahkîku’l-menât 87; ~ içtihadı 87, 98 tahsiniyyat 139 tahsis 87 takdir 184, 186-188 Takıyyuddîn es-Subkî 98 taklit 49, 77, 95-96, 99, 119, 358 takva 121, 128, 153, 219, 231-232, 239, 249, 286-287, 297, 308-309, 362, 378, 384 Tanrı 105, 109-112, 148, 161, 204, 211, 213, 235-237, 239, 241, 245-246, 250, 252, 256, 351, 391-392 tanrıtanımazlık 46 tarihsel: ~ bilgi 232; ~ gelenek 51 tasavvuf 29, 65, 78, 341 tasdik 112, 116-117, 119, 121, 128-129, 142-143, 146, 165, 214, 258 tavaf 136, 262, 264, 296-297, 299-300, 302- 305, 308 tazim 270 te’vil 152, 187 teaddüdü’l-hukuk 93 teâvun 378 tebeu’t-tâbiîn 83 tebliğ 57-58, 61, 63, 65, 67-69, 73, 75, 115, 126, 159-165, 181, 228, 250, 273, 297, 396, 404 tebyin 158, 162 tecdid 99 tecrübi: ~ psikoloji 292; ~ bilgi 22, 25; ~ varoluş 17 tedebbür 34, 49 teemmül 34 tefekkür 34, 47, 49, 250 tefsir 78, 138; ~ usulü 64; ~ler 65 tefviz 184 tehlil 300-301, 328-329, 343 tekbir 270-271, 273, 299-301, 329, 343-344 tekeşlilik 369 teklif 158-159, 261 teklifî emir 60 teknoloji 42, 53, 156, 229, 232; ~k düşünme 205-206 Tektanrıcı dinler 243 tekvin 60, 150-151 tekvinî irade 151 telâzüm-i zarûrî 183 telbiye 299-304 Temettu 298, 302; ~ Haccı 299-300 tenkîhu’l-menât 87; ~ içtihadı 87 tenzih 185, 190, 328-329; ~ ve tazim 180, 184-185, 191 teoloji 44, 51, 53, 228, 245, 265; ~k gerçekçilik 106 teravih 130, 264, 292 tercih 183, 186, 203, 212; ~ ve ihtiyâr 180 terğîb ve terhîb 72 terviye 300 tesbih 270-271, 280, 300, 328-329, 331, 335, 340, 343-344 teslis 59 teşrii irade 151 tevatür 63 Tevfiz-i Mutavassıt 184 tevhid 59, 105, 109, 136, 141-144, 146-147, 149, 152-153, 187, 246-247, 259-260, 269-270, 272-273, 278, 282, 309 tevkif 152 Tevrat 365 teyemmüm 274 tezekkür 47, 49 Timur 403; ~oğulları 403 Tirmizî 16, 71 Topçu, Nurettin 234
toplum 50, 65, 77, 90, 93, 115, 118, 125- 127, 131-132, 134, 141, 154, 161, 201- 202, 222, 229-232, 234, 241-242, 247- 248, 250-251, 259, 292, 302, 310, 316, 324-327, 339, 348-349, 351, 354-355, 357, 359, 365-366, 374, 378, 380-381, 383-385, 395-396, 405; ~culuk 349, 354 toplumsal: ~ değerler 229; ~ kimlik 243; ~ sorumluluk 241, 249; ~lık 234, 359
Toynbee, Arnold 389 tövbe 135, 176, 223, 237, 264, 270-272, 274, 293, 300-301, 329, 333-335, 341, 353, 363, 385 tümdengelim 34 tümevarım 34 Türkçe 80, 116, 211, 234, 285, 328-329
U ubudiyet 255 Uhud 390 ukûbat 139 Uluğ Bey 403 uluhiyet 110, 142, 145 umre 136, 297-299, 304; ~ ihramı 300; ~ tavafı 299, 302 umum 86 urûz 320 usulcüler 81-82, 87, 89-91, 93, 95, 97
Ü ümmet 82, 84-85, 89, 92, 97-98, 115-116, 129-130, 143, 260-261, 297, 376-377, 394, 397 Üsmendî 58
V Vacîbu’l-Vucûd 150, 153 vacip 75, 183, 302 Vahdaniyet 152 vahiy(vahy) 14-15, 17-18, 20, 24, 26-28, 32, 36-39, 45, 68, 75, 81-82, 105, 108, 112, 115, 120, 129, 137, 146, 151, 161- 163, 236, 245, 293, 393-394; ~ kaynaklı bilgiler 12; ~-ilim 18; ~-iman-ilim 17; ~le gelen bilgi 19; ~î bilgi 14-15, 19-20, 146; ~î ilim 17-18; ~in bütünlüğü 50; ~in doğruları 38; ~in getirdiği bilgi 15 Vâil b. Hallâk 97 vakfe 264, 297, 301, 303, 306-307 Vakfiye 395 vakıf 370; ~lar 397-398 Varlığı Zorunlu 145 varlık 21, 44, 48, 60, 93, 103, 111, 127-129, 134, 145, 147, 158, 182, 190, 351, 355- 356, 367, 394; ~ alanı 25; ~ alanları 29; ~/gerçeklik 105-106, 112; ~lar 145, 150, 153, 351, 393, 397 varoluş 42-44, 58, 62-63, 65, 143-144, 156- 158, 164, 172, 175, 212, 229, 231, 258 varsayım 76, 104, 202, 354, 356, 358-359 vech-i istidlal 180-181, 184 Veda: ~ Haccı 297; ~ Hutbesi 306, 377, 386; ~ tavafı 302, 308 velayet 372 vergi 70, 247, 314, 318, 323, 325, 399 vicdan 207, 220, 222-223, 238, 338 Vizigotlar 400 Vücud 152
Y Yahudi 211, 215; ~ler 70-71, 250, 286; ~lik 286, 296, 365-366 yapısalcılar 205 yararcılık 243 yardımlaşma 137, 219, 231, 358, 375, 378- 379, 381 yatay sebeplilik 47 Yavuz Sultan Selim 403 yazılı: ~ iletişim 42; ~ metinler 68 Yelemlem 298 Yemen 270 Yeniden dirilme 172 Yom-Kippur günü 286 yorum 51, 65; ~lama 44, 49, 51, 85, 124, 216 yöntem 44, 88 Yunan 244, 389, 401; ~ felsefesi 21, 235, 401; ~ kültürü 404; ~ca 20-21; ~ca tercümeler 20 Yunus Emre 239, 329
Z zahir ve bâtın 190 Zahirîler 84, 87, 97 Zahiriyye 74 zaman 189-190, 220-221; ~ ve mekân 51, 61, 99, 189-190, 200-201, 208-209, 217, 264; ~sallık 203, 219-224, 226; ~sızlık 190-191, 219 Zaruriyyat 139 zati sıfatlar 150 zat-sıfat 109 Zatu Irk 298 zayıf 72, 80, 89; ~ ve uydurma 73, 78 Zehebî 19 zekâ 146 zekât 69-70, 131-134, 136-137, 176, 264, 266, 270, 280, 291-292, 302, 310-315,321-322, 325-326, 381; ~u’l-fıtr 312-313 Zekeriyâ er-Râzî 401 zelle 164 Zeng Ho 403 Zerkeşî 98 zevâid 72 zihin(zihn) 18, 36, 79, 117-118, 147, 181,275, 283, 336, 340, 348, 356; ~ bulanıklığı 347; ~sel algılama 45; ~iyet 104; ~iyet dünyası 52 zikir 271, 300, 303, 328-329, 340-341 zimmi 376 ziyaret tavafı 298, 302, 308 Zorunlu: ~ Varlık 150, 153; ~luk 43, 157, 381 zühd 72, 232 Zül’-Huleyfe 298
|