|
Amerika Afganistan'dan çıkmayacak
İbrahim KALIN
Başbakan Erdoğan'ın ABD Başkanı Obama ile Beyaz Saray'da yaptığı görüşmeden sadece iki gün sonra Amerikan Merkezi Kuvvetler Komutanı David Petraeus, Senato'da bir sunum yaptı. Generalin verdiği bilgilere bakılırsa ABD, Afganistan'dan uzun bir süre çıkmayacak. Amerikan Generaline göre Afganistan'ın güvenliğini sağlamak için 400 bin kişilik bir güvenlik kuvvetine ihtiyaç var. Bu gücü kim, nasıl, hangi bütçeyle kuracak? Afganistan Başkanı Hamid Karzai'ye göre, Afganistan devleti kendi güvenlik giderlerini 2024 yılına kadar ödeyemeyecek. Karzai'nin bu hesabı nasıl yaptığını bilmiyoruz. Amerikan Savunma Bakanı Robert Gates de bu hesaba şaşırmış. Fakat en iyimser tahminle bile Afgan halkının minimum güvenliğini sağlamak için 15 yıl gibi bir süreden bahsediyoruz. (Bu arada hemen not edelim. Sanılanın aksine Obama, Başbakan Erdoğan'dan Afganistan için daha fazla asker istemedi. Ankara ziyaretten önce cevabını vermişti).
Peki bunun maliyeti ne olacak? Yine Petraeus'un verdiği rakama göre Afganistan'ın güvenliği için Amerika yılda 10 milyar dolar para harcamak zorunda. Yani Amerika önümüzdeki 15 yılda Afganistan'ın güvenliğine 150 milyar dolar para harcayacak. Buna altyapı yatırımları, devletin yönetimi ve günlük hizmetler dâhil değil. Afganistan'ın yedi yıldır ABD'nin işgali altında olduğu düşünülürse, Afganistan operasyonunun maliyeti hakkında bir fikir edinmek mümkün.
Fakat asıl sorun şu: Güvenlik tedbirleri tek başına siyasi istikrarı sağlamayacak. Obama, söylem olarak diplomasi ve diyaloğu öne çıkartmasına rağmen bunu Afganistan'da bir politika haline getirmiş değil. Önceki hafta açıklanan "yeni" Afganistan planının merkezinde asker artırımı var. Siyasi sürece ilişkin "şimdilik Karzai ile devam ediyoruz" demenin dışında yeni bir şey yok.
Burada Obama için bir başka paradoks daha var. 10 Aralık günü Nobel Barış Ödülü'nü alan Obama, Nelson Mandela ve Mother Theresa gibi isimlerin yer aldığı seçkinler grubuna dâhil oldu. Fakat ödül töreninden sadece bir hafta önce 30 bin yeni Amerikan askerinin Afganistan'a gönderilmesi için talimat veren bir başkan olması, gözlerden kaçmadı. Obama ödül konuşmasında bu tenkide cevap verircesine "Afganistan'a gönderilmesini istediğim askerlerin bir kısmı öldürecek, bir kısmı da öldürülecek; savaşın maliyetinin farkındayım" dedi. Fakat bu izah bile Obama'nın politikalarının (şahsının değil) savaştan mı barıştan mı yana olduğu yönündeki kafa karışıklığını giderebilmiş değil.
Amerikan iç siyaseti açısından burada bir başka çelişki daha var. Obama'nın Afganistan'a daha fazla asker gönderilmesi planını Demokratlardan çok Cumhuriyetçiler destekliyor. Çünkü Cumhuriyetçilerin çoğu bunu, Bush politikalarının bir devamı ve tabii teyidi olarak görüyor. Seçmen tabanı açısından bu şu anlama geliyor: Savaş karşıtı Demokrat taban Obama'dan uzaklaşabilir. Buna karşın Cumhuriyetçi taban Obama'ya yakınlaşmayacak çünkü onlar bu politikalarla Obama'nın onların çizgisine geldiğini düşünecek. Ve tabii ki bu kesim bir sonraki seçimde Obama'ya oy vermeyecek.
Afganistan'da çözüm ne? Bu sorunun net bir cevabı yok. Kimsenin elinde sihirli bir formül de yok. Fakat bir an için en radikal senaryoyu düşünelim ve "Obama bugün Afganistan'dan çekilme kararı verse ne olur?" diye soralım. Obama'nın Afganistan savaşını sahiplenmesi, belki de göreve gelir gelmez yaptığı en büyük hataydı. Obama Afganistan'ı Irak'la aynı kefeye koyabilir ve "bunların her ikisi de bitmesi gereken savaşlar" diyebilirdi. Demedi. Neden? Çünkü Bush'un Irakı işgaline ve "terörle küresel mücadele" kavramına karşı çıkan Obama, Amerikanın ulusal güvenliği konusunda zayıf görünmemek için yeni bir hedefe işaret etmek zorundaydı. Afganistan bu yeni cephe oldu. Ve bence en büyük hata da burada yapıldı.
Amerika bugün Afganistan'dan çıksa, oradaki düzen bugünkünden daha kötü olur mu? Buna hem evet hem de hayır demek mümkün. Zira bu, çekilmenin süresine, şartlarına, geride bırakılacak siyasi yapıya, kısacası pek çok unsura bağlı. Fakat şu andaki politikaların sonuç vermediği ve kolay kolay da vemeyeceği ortada. En kötü senaryoda bile kimse Obama'ya "Afganistanı niye terkettin?" demeyecek. Ama 25 yıl Afganistan'ı fiilen işgal altında tutmuş, yüzmilyarlarca dolar para harcamış ve sonuçta yine istikrarı kuramamış bir Amerika'yı herkes sorgulayacaktır.
SABAH
|
