Prof. Dr. Muhammed Hamidullah'ın İtirafı
Benim yetişme tarzım rasyonalisttir. Hukûkî çalışma ve incelemeler bana, inandırıcı bir şekilde târif ve isbât edilemeyen herşeyi reddetmiştir. Muhakkak ki, ben namaz, oruç vesâire gibi İslâmî vazîfelerimi tasavvûfî sebeplerle değil, hukûkî sebeplerle îfâ ediyorum. Kendi kendime diyorum ki: Allah benim Rabbimdir. Sâhib'imdir. O bana bunları yapmamı emretmiştir, o hâlde yapmalıyım. Bundan başka, hak ve vazîfe birbirine bağlıdır. Allah bunları bana, ben istifâde edeyim diye emretmiştir; şu hâlde ben O'na şükretmekle vazîfeliyim.
Batı toplumunda, Paris gibi bir muhitte yaşamaya başladığım zamandan beri hayretle görmekteyim ki, hıristiyanların İslâmîyet'i kabûlü; onları İslâm'ı kabûle sevkeden ne Ebû Hanife, ne de İmam Mâtûri'dir. Fakat Muhyiddin Arabî'dir. Bu konuda benimde şahsî müşâhedelerim olmuştur. İslâmî bir konuda, benden izah istendiği zaman, benim verdiğim aklî delillere dayanan cevap, soranı tatmin etmiyordu; fakat tasavvûfî izah meyvesini vermekte gecikmiyordu. Bu konuda tesir gücümü gittikçe kaybettim. Şimdi inanıyorum ki, Hülâgû'nun yakıp yıkan istilâlarından sonra Gazan Han zamanında olduğu gibi, bugün en azından Avrupa ve Afrika'da İslâm'a hizmet edecek olan ne kılıç, ne de akıldır; fakat kalp ve tasavvuftur.
Bu müşâhededen sonra tasavvuf konusunda yazılmış bâzı eserleri incelemeye başladım. Bu, benim gözlerimi açtı. Anladım ki; Hazret-i Peygamber zamanındaki tasavvuf ve büyük İslâm mutasavvıflarının yolu ne kelimeler üzerinde uğraşmak, ne de mânâsız şeylerle meşgûl olmaktır; fakat insan ile Allah arasındaki en kısa yolda yürümektir, şahsiyetin (insanı diğer hayvanlardan ayıran mânâda karakter, ahlâk ve insanlık) geliştirilmesi yolunu aramaktır. İnsan kendisine yüklenen vazîfelerin sebeplerini arıyor. Mânevî sahada maddî izahlar bizi pek uzağa götürmektedir; ancak mânevî izahlardır ki, insanı tatmin etmektedir.
Prof. Dr. Muhammed Hamidullah
***
Prof. Dr. Muhammed Hamidullah'ın sözleri şu kitabın sunuş yazısındandır:
Metinlerle Günümüz Tasavvuf Hareketleri
Prof. Dr. Mustafa Kara
DERGAH YAYINLARI