Genç bir ilim adamının ölümü
Beşir Ayvazoğlu b.ayvazoglu@zaman.com.tr 2009-08-20 - Zaman
Bu yaz, kültür ve sanat dünyamızda tam bir yaprak dökümü yaşandı. Mayıs sonlarında Naim Tirali, haziran sonlarında Kemal Özer, temmuz sonlarında Nezihe Araz ve Demirtaş Ceyhun, bu ay da Aykut Oray, Etem Ruhi Üngör, Yücel Dağlı, Mualla Eyüboğlu-Anhegger ve Nezihe Meriç, birbiri ardınca hayata veda ettiler.
Hepsinin giderken arkalarında büyük boşluklar bıraktıklarından şüpheniz olmasın. Kim bilir, yazmayı hayal ettikleri kaç eseri de beraberlerinde götürdüler?
Kaybettiğimiz bu değerli insanların en genci Yücel Dağlı'ydı. Hani, ortalıkta pek görünmeyen, gürültü çıkarmadıkları ve büyük kitlelere hitap etmedikleri için medyanın farkına varmadığı, ama yaptıkları işlerle ülkesine, milletine ve insanlığa büyük hizmetlerde bulunan çalışkan, üretken insanlar vardır; kırk altı yaşında aramızdan ayrılan Yücel Dağlı işte onlardan biriydi.
Evliya Çelebi Seyahatnamesi'ni tam metin halinde yeni harflere aktaran üç kişiden birinin Yücel olduğunu söylersem, eski metinlerle boğuşanlar ne demek istediğimi çok iyi anlarlar. Şunu da ilâve etmeliyim: Seyahatname herhangi bir eski metin değildir; onun diline ve dünyasına nüfuz edebilmek için ayrı bir uzmanlık gerekir.
Yücel Dağlı'nın Evliya Çelebi'yle tanışıklığı İ.Ü. Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili Edebiyatı Bölümü'ndeki yüksek lisans eğitimi sırasında başladı. Tez konusu, Seyahatname'nin birinci cildindeki yer ve şahıs isimleri indeksiydi. İndeks deyip geçmemek gerekir. Yücel Dağlı bu konuda da büyük bir otoriteydi; bilgisayar teknolojisinin bütün imkânlarını Türkoloji alanında maharetle kullanır ve bu konuda isteyen herkesin yardımına koşardı. İ.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı Eski Türk Dili Bilim Dalı'nda "Türkoloji ve Arşiv Çalışmalarında Bilgisayar ve Program Kullanımı" adlı teziyle doktor olduğunu ve 1987-1996 yılları arasında Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı'nda Bilgisayar Bölümü Şefliği yaptığını hatırlatmak isterim.
Ne diyordum?
Yücel'in yüksek lisans tezi, rahmetli Orhan Şaik Gökyay tarafından hazırlanan ve Yapı Kredi Yayınları arasında çıkan Evliya Çelebi Seyahatnamesi, 1. Kitap: İstanbul cildinin indeks bölümü olarak kullanılmıştı. Evliya Çelebi'yle tanışan ve Seyahatname'nin renkli dünyasına dalan bir araştırmacının ondan bir daha kurtulması mümkün mü? Yücel Dağlı da yakın zamanlara kadar ciddi bir neşri bulunmayan Seyahatname'yi herkesin ulaşabileceği bir kaynak haline getirmek isteyen Yapı Kredi Yayınları'nın büyük projesinde yer almayı seve seve kabul etmiş, ayrıca Seyit Ali Karaman'la birlikte Günümüz Türkçesiyle Evliya Çelebi Seyahatnamesi'ni hazırlamıştı. Bunun ne kadar büyük bir hizmet olduğunu bilenler bilir.
Yücel, Genelkurmay ATASE Başkanlığı'nda yedek subay olarak askerliğini yaparken de boş durmamış, Genelkurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etüd Başkanlığı'ndaki arşivi yeniden yapılandırarak bilgisayara uyarlamıştı. Bu görevi sırasında ayrıca Osmanlı-Sırp Karadağ Harbi Koleksiyonu Kataloğu ile Osmanlı-Rus Harbi (1877-1878) Koleksiyonu Kataloğu'nun yayın çalışmalarına katıldığı gibi, Gazi Ahmet Muhtar Paşa'nın Takvîmü's-Sinîn adlı meşhur eserini Hamit Pehlivanlı'yla birlikte baskıya hazırladı. Başkalarını bilmem ama, benim sürekli el altında tuttuğum bu eser harika bir tarih çevirme kılavuzudur; 13 Mart 1840'tan 31 Aralık 1925'e kadar bütün tarihlerin gün gün Rumî ve Hicrî karşılıklarını ihtiva eder. Bulabilirseniz, mutlaka edinin derim. Tabii, yine Yücel'in Cumhure Üçer'le birlikte hazırladığı, Türk Tarih Kurumu tarafından yayımlanan beş ciltlik Tarih Çevirme Kılavuzu'na sahip olursanız, aliyyü'l-a'lâ...
Yücel, Türk Dil Kurumu'nun Büyük Türkçe Sözlük'ünün bilgisayar ortamına aktarılıp yazılımlaştırılmasına da ciddi katkılarda bulunmuştu.
Bunlar her babayiğidin kârı olmayan büyük işlerdir.
Sevgili dostumun makaleleri, projeleri, editörlüğünü yaptığı eserler ve diğer projeleri hakkında daha fazla bilgi edinmek isteyenler,
www.yuceldagli.com sitesine başvurabilirler. Merhum, işlerinin çokluğu ve başkalarının işleriyle fazlaca meşgul olması yüzünden kendi sitesinin yapımını tamamlayacak vakti bulamamıştı. Bu siteye girerseniz, giriş sayfasında "yapım aşamasındadır" notunu göreceksiniz.
Yücel Dağlı, yüzünden tebessümü eksik etmeyen, yardımsever, dost canlısı, çalışkan bir ilim ve kültür adamıydı ve kafası kültürümüze yeni ufuklar açacak projelerle doluydu.
Kendisine Allah'tan rahmet, yakınlarına ve dostlarına sabır ve başsağlığı diliyorum. Duygularımı eksiksiz ifade edebilmek için Yunus'un iç yakıcı mısralarına sığınmaktan başka çarem yok:
Şu dünyada bir tek şeye
Yanar içim göynür özüm
Yiğit iken ölenlere
Gök ekini biçmiş gibi.
