|
'Uygur fetvası' nerede?
Moises Naim
Çarşamba, 15 Temmuz 2009
Fetvalar nerede? Ya elçiliklerin önündeki öfkeli yürüyüşler, ateşli nutuklar? Kaide videoları nerede? Kısacası, Çin Danimarka'nın yapmadığı neyi yaptı? Danimarka'da bir gazete Hz. Muhammed'in karikatürlerini yayımladı ve Müslümanlar infiale kapıldı. Bugünse aynı Müslüman dünyası sessiz, sağır ve kör gibi görünüyor, Uyguların yaşadığı şiddet ve ayrımcılığa kayıtsız kalıyor.
Karikatürlere verilen tepki sertti.
11 Müslüman ülkenin elçisi Kopenhag'ı protesto etti ve açık bir cevap aldı: Danimarka'da basın özgürlüğüne derin saygı vardı ve hükümetin karikatürlerle ilgili yapacağı bir şey yoktu. Ardından Beyrut'taki Danimarka elçiliği yakıldı, Afganistan, Pakistan ve Somali'deki gösterilerde insanlar öldü. Norveç ve başka ülkelerdeki gazeteler dayanışma amacıyla karikatürleri yayımlamaya karar verince, Şam'da Danimarka ve Norveç elçilikleri yakıldı. İran Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinecad Holokost'la dalga geçen karikatür sergisiyle misilleme yaptı. Gazetecilere karşı tehditkâr fetvalar yağdı ve koruma istemek zorunda kaldılar.
Pokemon fetvasına vakit var
Bu arada 1990'lardan beri Pekin Uygurlara sistematik ayrımcılık uyguluyor. Okullarda dilleri yasaklanıyor; memurların uzun sakallı veya başörtülü olmasına set çekiliyor; mesai saatlerinde ibadet etmelerine izin verilmiyor. Uygurlar eğitim, sağlık ve istihdam alanlarında da katı ayrımcılıkla karşılaşıyor. Han Çinlileri Şincan'a taşınmaya teşvik edilirken, genç Uygurlar uzak bölgelerde çalışmaya mecbur bırakılıyor. Protestolar acımasızca bastırılıyor. Baskı 11 Eylül sonrası arttı, o günden beri birçok siyasi lider yabancı İslamcı teröristlerle bağlantılı olduğu suçlamasıyla hapse atıldı.
Son olaylar geride 184 ölü ve binlerce yeni tutuklu bıraktı. Uygurlar gerçek rakamların daha yüksek olduğunu iddia ediyor. Çin'in zulmü uzun zamandır sürüyor.
Dünyanın dört yanındaki Müslüman liderler bugüne dek bu konuda ne söyledi veya yaptı?
Hemen hemen hiç.
Farklı ülkelerde mollalar ve din adamları, Pokemon çizgi filmlerini, evli çiftlerin seks sırasında tümüyle soyunmasını ve çocuk felcine karşı aşı kullanılmasını (Salman Rüşdi'yi saymıyorum bile) kınayan fetvalar çıkarmaya vakit buldu. Çin'in Uygurlara yönelik uygulamaları hakkında bir şey söylemeye vakit bulabilmiş değiller.
Aynısı Arap Birliği ve Müslüman ülke hükümetleri için de geçerli. Ya tamamen sessiz kaldılar ya da tepkileri çok cılız, çok geç oldu.
Türkiye'yi ele alın. Uygurların Türk halkıyla sıkı bağı olsa da Başbakan Tayyip Erdoğan onlara Filistinlilere gösterdiği dikkati göstermedi, o düzeyde aciliyet veya değer atfetmedi. Erdoğan Hamas'ın tanınması için aktif çaba gösterirken, hükümeti Uygurların sürgündeki lideri Rabia Kadir'e vize vermedi (bununla birlikte geçen hafta Kadir'in ziyaretine izin verileceğini söyledi). Hükümet ancak son günlerde, Uygurlara verilen cılız destek nedeniyle eleştirilerle muhatap olduktan sonra Şincan'daki durumla ilgili endişelerini dile getirdi.
Bu endişe beyanları Pekin'de hoş karşılanmadı. Devlet destekli basın kuruluşu Global Times, Mo Lingjiao imzalı bir makale yayımladı. "Türkiye, yeni bir şer mihveri mi?" başlıklı yazıda şöyle deniliyordu: "Birçok hükümet yorum yapmakta temkinli davrandı. Fakat Türkiye bir istisna. Urumçi yaralarını sarma sürecindeyken, bu haddini bilmez ülke durmadan Çin'e saldırdı. Hükümet ve ülkenin sivil toplum örgütleri Çin'e karşı son derece kırıcıydı..."
Varılan sonuç da şuydu: "Türkiye'nin Uygur ayrılıkçılarla teröristlere desteği, Çin'de olsa olsa halk öfkesine yol açar. Türkiye iki halk arasındaki ilişkiyi yerle bir etmek istemiyorsa, lütfen bu haydut ve ayrılıkçıların arkasında durmayı bıraksın, bir şer mihveri olmaktan vazgeçsin!"
Siyasette körlük ve sağırlık genelde çıkarların gerçekte nerede yattığına yönelik farkındalıktan kaynaklanır.
Çin Uygurlar için çok fazla endişe beyan eden ülkelere asıl çıkarlarının ne olduğunu gösterme gayretine girecek. Ve Uygurlara dair muhtemelen sürecek olan bu sessizlik, Pekin'in ikna kabiliyetine dair manidar bir gösterge sunacak.
( Foreign Policy- Genel yayın yönetmeni, 13 Temmuz 2009)
Kaynak: Radikal
|
