Sufiforum.com

2009'da başlayan SUFİFORUM'da İslam; İslam Tasavvuf Geleneği ile ilgili her türlü güncel ya da 'eskimez' konular yer almaktadır. İçerik yenilemeleri tasavvuf.name sitesinden sürdürülmektedir. ALLAH YÂR OLSUN.

Giriş |  Kayıt




Yeni başlık gönder Başlığa cevap ver  [ 1 mesaj ] 
Yazar Mesaj
 Mesaj Başlığı: Horasan’dan Türkistan’a / İsmail Kahraman
MesajGönderilme zamanı: 16.01.10, 15:52 #mesajın linki (?)
Çevrimdışı

Kayıt: 07.02.09, 19:44
Mesajlar: 29
Horasan’dan Türkistan’a

İsmail Kahraman

iskahraman@gebzegazetesi.com

Horasan ve Türkistan kültür tarihimiz için önemli iki kelime. Horasan “Güneşin doğduğu ve yükseldiği yer” anlamına gelmekte. Türkistan ise Türklerin anavatanı olarak anlam ifade etmekte.Horasan coğrafyası veya Zemini Horasan merkezi bugünkü Afganistan olmak üzere Yeni Delhi’den İsfahan’a, Buhara’dan İslamabad’a kadar büyük bir coğrafyaya denmekte. İslamiyetten önce Ariyana denen bu coğrafya İslamiyet’in 600’lü yıllarda bu bölgeye gelmesiyle Horasan adını almıştır.
Horasan Medeniyeti bir anlamda bugün Orta Asya olarak bildiğimiz Türkistan coğrafyasını da içine almakta. Horasan, büyük bir medeniyetin adı olmasına rağmen bugün maalesef yeterince tanınmamakta. Kurban bayramında Horasan Medeniyetinin Başkenti olan Afganistan’a gittikten sonra Horasan Medeniyeti ile ilgili belgesel TV programları hazırlamakta ve çeşitli yerlerde konferanslar vermekteyim. Amacımız Horasan Medeniyetinin ihtişamlı geçmişini gündeme getirerek kamuoyuna taşımaktır.

GYTE’DE HORASAN KONFERANSI
Gebze Yüksek Teknoloji Enstütüsü’nde bugün Türk Bilim tarihi ile ilgili önemli araştırmaları olan GYTE’nin eski rektör yardımcılarından Prof. Dr. Abdülkadir Akçin “Rönasansa Türk Bilim Adamlarının Katkısı” konulu konferans verecek. Konferanstan sonra bizde “Horasan’dan Türkistan’a adlı fotoğraf görüntüleriyle belgesel sunumu yapacağız.

HORASAN’I ÇOK İYİ ANLAMAK VE ANLATMAK GEREKİYOR
Horasan medeniyetini bilmeden Türk İslam Tarihi de bilinemez. Horasan demek, ilim, fikir, bilgi. Bilim, tasavvuf, dil ve din kültürüne büyük katkısı olan medeniyet demektir. Farabi’den İbn Sina’ya, Mevlana’dan Hacı Bektaş’a, İmamı Azam’dan İmamı Rabbani’ye Ahmet Yesevi’den Uluğ Bey’e medeniyet tarihimizin kilometre taşları demektir. Şimdi kısaca Horasan ve Türkistan hakkında kısa bilgi verelim.

HORASAN
Eskiden Horasan bölgesi bugün İran, Afganistan, Tacikistan, Türkmenistan'ın ve Özbekistan'ın bazı bölgelerini kapsardı. Ancak İngilizler tarafından bölgenin işgal edilmesiyle Horasan adı da tarih oldu. Horasan’ın 4 önemli başkenti Herat ve Belh Afganistan’da MervTürkmenistan’da ve Meşet ise İran’da kaldı. Bugün sadece İran’da eyalet bölgesi olarak kaldı.
Horasan Eyaleti, İran'ın kuzeydoğu ve doğusunda yer alan bölgeye verilen isim. Farsça bir kelime olan Horasan "Güneşin yükseldiği yer" anlamına gelir.
İran Parlementosu tarafından 18 Mayıs 2004 tarihinde üç eyalete ayrılmıştır. Bu eyaletler:
Kuzey Horasan, merkezi: Bojnourd, diğer şehirleri: Shirvan, Jajarm, Maneh, Samlaghan, Esfarayen
Güney Horasan, merkezi: Birjand, diğer şehirleri: Sarayan, Nahbandan, Sarbisheh
Razavi Horasan, merkezi: Mashhad, diğer şehirleri: Ghouchan, Dargaz, Chenaran, Sarakhs, Fariman, Torbat-e Jam, Taybad, Ferdows, Ghayen, Khaf ve Rashtkhar, Kashmar, Bardaskan, Neyshabour, Sabzevar, Gonabad, Kalat, Boshrooyeh ve Khalil Abad
Horasan'da Horasan Türkleri, Türkmenler ve Farslar yaşamakta.

TÜRKİSTAN COĞRAFYASI
Horasan Medeniyetini ve Zemini Horasan’ı bilmeden Türkistan medeniyetini anlamak mümkün değildir.
Türkistan, Orta Asya'da, Kazakistan, Türkmenistan, Tacikistan, Rusya ve Çin topraklarının bir kısmını kapsayan çoğunlukla Türklerin yaşadığı coğrafi bir bölgedir.
Türkistan, Türklerin yurdu anlamına gelmektedir. Orta Asya'da batıda Hazar Denizi ve Aşağı Volga'dan başlamak üzere doğuda Moğolistan'daki Altay Dağlarına, güneyde Kopet - Hindukuş - Kunlun dağlarına, kuzeyde Aral ve Balkaş göllerinin ötesinde Kırgız bozkırına kadar uzanan yüzölçümü 6 milyon km²'den geniş coğrafi ve tarihi bölge.Ayrıca yine Türk ulusuna mensup olan Yakutların yaşadığı Rusya'ya bağlı özerk bölge Yakutistan'ı, Uygur Türkleri'nin yaşadığı Doğu Türkistan'ı, Baykal Gölü ve çevresini de içine alan coğrafi bölgedir.

COĞRAFİ KONUM
'Türkistan'ın tarihi coğrafyasını iyi anlamak için, bugünkü konumuna bir göz atmak gerekir. Zira "Türkistan" kavramı ülkeden ülkeye, ideolojilere göre değişmektedir' denilirse Türkistan'ın içine Halep de girer, Almanya Türklerinin yaşadığı yerler de girer.
Günümüz dünya atlaslarına dikkat edilecek olursa Türkistan adlı herhangi bir ülke ve bölge ile karşılaşamayız. Batı kaynaklarında daha Viktorya çağında Türkistan'ın üç bölgeye bölünmüş olduğunu öğrenmekteyiz: Batıda Rusya işgalindeki "Transcaspia", doğuda Çin'in sömürgesi haline getirilmiş "Sinkiang" ve güneyde o zamanki İngiliz egemenliğindeki (üstünlük) Afganistan toprakları. Ruslarda olan Hazar Gölü'nun doğusuna Transcaspia, Çinliler ise, işgal ettikleri Türkistan'ın doğusuna Sinkiang (Yeni Sömürge) adını vermişlerdi. Türkistan adı 1920'de yasaklanmaya başlamış ve 1924'de tamamen kaldırılmıştır. Bugün Türkistan adını sadece Türk düşünürü Ahmet Yesevi'nin şehri Yesi taşıyabilmektedir.
Türkistan için söylenen "Orta Asya" terimi de Sovyetler ve Batılılar arasında farklı anlaşılmaktadır. Sovyetler, sadece kendi yönetmiş oldukları Türkistan topraklarına Orta Asya diyorlardı. Hatta Türkmenistan, Kırgızistan, Özbekistan ve Tacikistan'ı kapsayan bu ifade Kazakistan'ı içine almıyordu. Batılılar ise Batı Türkistan ve Doğu Türkistan topraklarını da içine alan bir coğrafyaya Orta Asya demişlerdir. Bugün bu bölgelere ek olarak, daha geniş bir ifadeyle, Orta Asya'nın içine Moğolistan Halk Cumhuriyeti (Dış Moğolistan), Çin Halk Cumhuriyetindeki İç Moğolistan, Afganistan'ın kuzey kısımları ve Tibet Muhtar bölgeleri dahil edilmektedir.

BATI TÜRKİSTAN
Batı Türkistan; bugünkü Türkiye, Özbekistan, Türkmenistan, Kırgızistan, Tacikistan'ın tamamı ile Kazakistan'ın büyük bir bölümü ve Afganistan'ın küçük bir bölümünü kapsamaktadır. Afganistan'da bulunan bölümü Bati Türkistan'ı olarak anılır ve Mezar-ı Şerif ve civarından oluşturulur.

DOĞU TÜRKİSTAN
Doğu Türkistan, günümüzde 1,65 Milyon km2 alanı kapsar, önceleri resmi kaynaklara göre 1,82 milyon km2 alanı kapsardı. Güneydeki Kunlun Dağları, Doğu Türkistan ile Tibet arasında sınır, ve kuzeydeki 400 kilometre uzunan Altay Dağları Doğu Türkistan ile dış Moğolistan, Rusya ve Kazakistan arasında sınır oluşturur. Tanrı Dağları 1700 kilometre uzunlukta ve 250-300 kilometre genişlikte, büyük bir bölümü Doğu Türkistan'da, güneyden kuzeye doğru uzanırlar.
Çok zengin bir tarihe sahip ve görkemli görünümlü Doğu Türkistan, yüksek dağlarla, çok iyi ve ilginç çöllerle, güzel otlaklar ve ormanlarla kaplıdır.

İKLİM
Doğu Türkistan'nın deniz kıyılarından uzak kalması ve yüksek dağlarla çevirilmiş olması, çölleşmesine sebep olmuştur.Bu yüzden de kurak bir iklime sahiptir.

COĞRAFYA
Tanrı dağlarının bulunduğu bölgede, Uygurların Tushuk tash dedikleri(shipton's arch diye de geçer) Kaşgarda yer alan Tushuk Tash görülmesi gereken nadir güzellikteki yerlerden biridir.

BÖLGELER
Doğu Türkistan üç büyük bölgeye ayrılmaktadır:
1. Cungarya Havzası, bozkır iklimli alçak alandır. Urumçi, Gulca ve Karamay bu bölgededir.
2. Tanrı Dağları, dağlık bölgedir. En yüksek tepesi Han Tanrı tepesidir (7.300 metre). Turfan Havzası da bu bölgede yer almaktadır. Yanan Dağlar, Tanrı Dağlarının silsilesinde çorak bir, aşınmış, kırmızı kumtaşlı tepelerdir.
3. Tarım Havzası, Tarım Irmağından adını alan yüksek dağlarla çevilmiş çukurdur. En alçak yeri deniz yüzeyinden 800 metre yüksektedir. Bu bölgenin büyük kısımı Taklamakan Çölü ile kaplıdır. Tarım Nehri ile bir kolu olan Kaşgar Derya, Yarkent Derya, Hotan Derya ve Aksu ile birlikte Çerçen Derya, Karaburan Gölü'ne dökülür. Tarım Nehri'nin diğer kolu Kuruk Derya ise Lob Çukuruna gider.

YERLEŞME YERLERİ
Yerleşim yerleri akarsular boyunca uzanan Kaşgar, Yarkent, Hotan, Aksu, Uçturfan, Kumul, Altay, Gulca ve Turfan vahalarında gelişmiştir.

DOĞU TÜRKİSTAN’IN KISA TARİHİ
12 Kasım 1933 tarihinde ilan edilen Doğu Türkistan İslâm Cumhuriyeti, 6 Şubat, 1934 yılında Ma Chnagying ordusu Doğu Türkistan İslâm Cumhuriyeti ordusunu imha etmiş ve yeni kurulan Cumhuriyeti yıkmıştır.
12 Kasım, 1944 yılında tekrar oluşan Doğu Türkistan Cumhuriyeti beş yıl sonra 20 Ekim, 1949 yılında tekrar yıkılmış ve Aralık 1949'da Çin Halk Kurtuluş Ordusu bölgeye girerek konuşlandırılmış ve Doğu Türkistan, Çin Halk Cumhuriyeti'ne bağlanmıştır. Doğu Türkistan halkı da o zamandan beri Çin işgaline karşı direnmektedir.
1953 yılında Türkiye dokuzyüz'den fazla Doğu Türkistan'lı ilticacıyı Kaşmir ve Pakistan'dan kabul etmiştir.

Bu konu ile ilgili sizlerinde yorumlarınızı ve yazılarınızı bekliyoruz.
Horasan’dan Türkistan’a adıyla kitaplar yazılmalı, belgesel ve filimler çekilmeli, romanlar yazılmalı. Horasan ile ilgili yeteri kadar kitap ve araştırmanın olmaması acı bir gerçek. Araştırmacılarımız Horasan ve Türkistan Coğrafyasını karış karış gezerek yazılar yazmalı, kamuoyunu aydınlatmalı. Siz değerli okurlarımdan da yorum ve araştırmalarınızı bekliyorum.


Başa Dön
 Profil Özel mesaj gönder  
 
Eskiden itibaren mesajları göster:  Sırala  
Yeni başlık gönder Başlığa cevap ver  [ 1 mesaj ] 

Tüm zamanlar UTC + 2 saat


Kimler çevrimiçi

Bu forumu gezen kullanıcılar: Hiç bir kayıtlı kullanıcı yok ve 2 misafir


Bu foruma yeni başlıklar gönderemezsiniz
Bu forumdaki başlıklara cevap veremezsiniz
Bu forumdaki mesajlarınızı düzenleyemezsiniz
Bu forumdaki mesajlarınızı silemezsiniz

Geçiş yap:  
cron
   Powered by phpBB © 2000, 2002, 2005, 2007 phpBB Group

Türkçe çeviri: phpBB Türkiye