|
RABBANÎ MEKTUB - 217
(Abdulkadir AKÇİÇEK Tercumesi)
217. MEKTUP
MEVZUU : a) Batınî nisbet, her ne mikdar cehalete ve hayrete müncer olursa., o mikdar güzel olur..
b) Bazı keşiflerde, galat vukuu sebebinin beyanı. .
c) Kaza-i muallak ile kaza-i mübrem arasındaki fark ve bu hususta kitap ve sünnete itimad edilmesi..
d) Tarikat talimi icazetinin nıutlak surette kemale ve tekmile delâlet edemeyeceği..
***
NOT : İMAMI RABBANİ Hz. bu mektubu, Molla Tahir Bedahşî'ye yazmıştır.
***
Âlemlerin Rabbı Allah'a hamd olsun. Salât ve selâm Seyyid'ül-mürselin'e ve onun temiz âlinin tümüne..
***
Uzun bir müddetten beri, beni halinize ve ahvalinize muttali etmediniz.
Matlub olan, her halde, istikamettir. Çok çalışıp gayret etmelisiniz; ta ki: Kıl kadar şeriat hilafı bir şey sizden sadir olmaya.. Her itikad, ister amel olsun..
Batınî bağlılığı muhafaza etmek, önemli işlerin en önemlisidir. Bu manada, manevî bağlılık her ne mikdar cehalet canibine çekilirse., o mikdar güzel olur. Hem de pek güzel.. Her ne mikdar hayret tarafına dalarsanız, o kadar daha faziletli olur.
Küşufat-ı ilâhiye, zuhurat-ı esmaiye ancak tarikatta yola devam esnasında olur. Amma vusulden sonra, bunlar kısılır. O zaman cehaletten başka bir şey baki kalmaz. Bir de matlubu bulamayış..
Kevnî keşiflerden ne yazayım ki?. Onlarda hata olması çoktur galat zannı fazladır. Onların varlığı ile yokluğunu aynı seviyede billip öyle itikad etmek gerek.
***
Şöyle bir şey sorulabilir:
— Bazı kevni keşiflerde, galat (yanılma) vukuunun sebebi nedir?. Böyle bir keşif, Allah'ın velî kullarından sudur eder; ama ona aykırı bir mana zuhura gelir.. Meselâ:
— Falan kimse bir ay sonra ölecek.. Yahut, seferinden vatanına dönecek.
Diye haber verir.. Ama, bir ay geçer; o kimse ne ölür; ne de vatanına döner.. Verdiği haberin, hiç biri vuku bulmaz.. Buna şu cevabı veririm:
— Keşfedilen o işin husulü, vukuundan haber verilen iş, bazı şartlara bağlıdır. Keşif sahibi, onları haber verdiği zaman, onların tafsilatına muttali değildir. Onun için, verdiği hüküm mutlaktır; kayıtlı değildir.
Bunun cevabı için, şöyle de diyebiliriz:
— Levh-ü Mahfuzda yazılan hükümlerden bir hüküm, bir irfan sahibine zuhur etmiştir. Bu hükmün dahi, kendi özünden, silinme ve kaldırılma kabiliyeti vardır. Kaza-i muallak kabilindendir. Lâkin o irfan sahibi: O şeyin muallak oluşuna, silinip kaldırılma kabiliyetinin varlığına dair bir haberi yoktur. Bu surette o işin haberini verdiği zaman, ilminin iktizasına göre vukubulacağına hükmeder. Böyle bir hükümde ise, elbet yanılma olur.
Şöyle anlatıldı:
— Cebrail Resulûllah S.A. efendimize gelmiş; sabaha bir gencin vefat edeceğini haber vermiş. Resulûllah S.A. efendimiz dahi, onun haline merhamet etmiş.. Ve., kendisine, dünyaya dair işlerden temennilerini sormuş: o da şöyle demiş:
— Bakire kızla evlenmek ve helva yemek..
Hemen Resulûllah S.A. efendimiz, her ikisinin de o genç için hazırlanmasını emretmiş.
Sonra., o genç, ehli ile halvete çekilip oturmuş. Tabakla helva dahi önlerinde imiş.. Tam bu sırada bir dilenci gelip kapıyı çalmış ve:
— Allah için bir şey..
Demiş. Bunun üzerine o genç, tabakla helvayı o dilenciye yedirmiş..
Sabah olduktan sonra, Resulûllah S.A. efendimiz, o gencin ölüm berinin gelmesini beklemeye başlamış. Haber gecikince:
- «O gencin durumundan bana haber getirin.»
Buyurmuş.. Şöyle haber getirmişler:
O genç, neşe ve sevinç içinde..
Resulûllah S.A. efendimiz, bu işe hayret etmiş.. Bu sırada Cebrail de gelip şöyle demiş:
— O genç, helvayı sadaka olarak verdi; o belâ da ondan gitti.
Sonradan, gencin yastığı altında, kocaman ölü bir yılan bulunur ki; içi helva dolmuştu. O kadar helva dolmuş ki, onun çokluğundan ölmüş.
Bana gelince..
Üstte anlatılan nakli kabul etmiyorum. Cibril'in dahi böyle bir hata edeceğine cevaz veremem. Zira o: Kesin olarak, vahyin hamilidir. Vahyi taşıyan bir melekten hata ihtimaline cevaz vermek gayet kabih bir şeydir. Ancak, şöyle bir şey diyebiliriz:
— Onun masumluğu, kendisinden hata ihtimali olmaması, Hakikatından getirip tebliğ ettiği şeylere mahsustur. Verdiği bu haber dahi vahiy kısmından olmadığına göre, Levh-ü Mahfuzdan alman bir haber olduğuna göre., ki orası: Mahv ve isbat mahallidir.
O zaman, bu haberde hata yeri olabilir. Haliyle vahiy böyle değildir. Zira o: Mücerred tebliğden ibarettir. Bunlar, şehadetle ihbar gibi birbirinden ayrılmışlardır. Şeriatte birincisi muteber olup ikincisi muteber değildir.
***
Allah sana güç versin; bilesin ki, Kaza iki kısımdır:
a) Kaza-i muallak..
b) Kaza-i mübrem..
Tebdil ve tağyir ihtimali, ancak kaza-i muallaktadır. Kaza-i mübremde, tebdilin ve tağyirin yeri yoktur. Noksan sıfatlardan münezzeh Allah şöyle buyurdu:
— «Bende söz tebdil olmaz..» (50/29)
Bu âyet-i kerimede belirtilen mübrem kazadır. Kaza-i muallak için de şöyle buyurdu:
— «Allah, dilediği şeyi, imha ve isbat eder.. Ümm'ül-Kitab onun altındadır..» (13/39)
***
Hazret-i Şeyhim Allah sırrının kudsiyetini artırsın., şöyle anlat ti:
— Seyyid Muhyiddin Abdülkadir Geylânî bazı risalelerinde yaz mış ki:
— Hiç kimsenin mübrem kazayı değiştirmeye gücü yetmez ancak benim için istisna var. Çünkü, ben onda istediğim gibi tasarruf edebilirim.
Bu cümleden, çok kere taaccüp eder ve böyle bir şeyi uzak görürdü.
Bu nakil, uzun bir süre, bu Fakirin zihninde dahi kaldı. Taa Allah-ü Taâlâ, beni bu büyük devletle şerefyab edinceye kadar.. Ki o zaman, bazı dostlara yönelen belâların define çabalıyordum. İşte o zaman bana, tam bir iltica ve tam bir tazarru, ibtihal ve tam bir huşu hali gelmişti. Bundan sonra, bana zuhur etti ki:
— Bu kaza, bir başka emirle, Levh-ü Mahfuz'da muallak olmaktan çıkmıştır. Hiç bir şarta dahi bağlı değildir.
Bunun üzerine, bence bir ye's ve eliboşluk hali hâsıl oldu. O zaman da, Seyyid Abdülkadir Geylânî'nin (Allah sırrının kudsiyetini artırsın.) kelâmı hatırıma geldi. Tekrar ikinci defa, Yüce Allah'a iltica ettim. Acz, inkisar izharı yoluna girerek o Yüce Zat'a teveccüh ettim.
Bunun üzerine, Allah-ü Taâlâ, şu manayı izhar eyledi:
Kaza-ı Muallak iki çeşittir:
a) Bir kaza ki, onunla alâkalı olan, Levh-ü Mahfuz'a konmuş ve melekler de ona muttali kılınmıştır.
b) Bir Kaza ki, bununla alâkalı olan yalnız Hak katındadır. Ama, bunun Levh-ü Mahfuz'da zuhuru, mübrem kaza şeklindedir. Bunun zuhur etmeyen kısmı ise., kaza-i muallak olup birincisi gibi, değişme ihtimali vardır. (Yani: Hak katında kalan kısmı ile..)
Bunun üzerine anladım ki, Abdülkadir Geylânî'nin kelâmı (Allah sırrının kudsiyetini artırsın) bu mübrem şeklinde görülen kazaya göre sarf edilmiştir. Hakikî manadaki mübrem kazaya göre değildir. Çünkü, onda tebdil ve tasarruf, şer'an ve aklen muhaldir. Bu da açık bir manadır.
Gerçek mana şu ki: Bu kazanın hakikatına dahi, pek az ferdin ittilaı vardır; tasarruf nasıl olsun?.
Adı geçen kardeşe yönelen belânın dahi ikinci kısma ait olduğunu buldum. Ve.. Allah-ü Taâlâ'nın ondan o belâyı def ettiği de malum oldu.
Allah'a hamd olsun. Hem de güzel temiz ve onda bereketler bulunan bir hamd.. Rabbımız nasıl sevip razı olursa öyle..
Salât, selâm ve tahiyyet Seyyid'ül-evvelin vel-âhirin, Hatem'ül-enbiya vel-mürselin üzerine olsun.. Allah-ü Taâlâ, onu âlemlere rahmet olarak göndermiştir. Keza onun âline, ashabına, mukarreb meleklerden, salihlerden, şehidlerden, sıddıklardan, nebüerden bütün kardeşlerine..
Allahım, bizi onları sevenlerden eyle.. Onların izinde gidenlerden evle. O büyük zatların bereketi ile.. Bu duaya:
— Âmin!.
Diyen kulan Allah merhamet eylesin.
***
Biz, yine esas sözümüze dönelim.. Deriz ki:
Bazı vakitlerde, ilhama dayalı ba2i ilimlerde hata vukuuna sebep şudur ki; o ilham sahibine göre bazı müsellem sabit mukaddimeler, isin aslında yalandır. Ama, ilhama dayalı ilimlerle karışınca, ilham sahibinin onları ayırd etmeye gücü yetmez. Sanır ki: Onların hepsi, ilhama dayalı ilimlerdir. Hiç şüphe edilmesin ki, bütünüyle hataya düşer.. Bunun sebebi de, ondaki bazı parçaların hatalı olmasıdır..
Bazı kereler de, keşiflerde ve rüyalarda gaybe dair işleri görür. Hayal eder ki, bunlar zahiri manasına mahmuldür. Yalnız suretteki gibidir. Böyle olunca, hayaline göre hükme varır; dolayısı i!e hataya düşer. Bilemez ki: Onlar, zahirî manasından alınmış; tevil ve tabire bırakılmıştır.
İşbu makam, keşfe bağlı yanlışlıkların makamları cümlesindendir.
***
Hülâsa; kesin olan ve itimadı hak eden şudur: Kur'an ve hadis.. Bunlar kesin vahiy ile sabittir. Melek nüzulü ile tekarrur etmiştir. İcma-ı ulema, müçtehidlerin içtihadı bu iki asla dayanır. Bundan sonra gelen usul-u erbaa, her ne olursa olsun; anlatılan esaslara muvafık ise., makbuldür. Aksi halde makbul değildir. İsterse, onlar; sofiyenin ilimlerinden, üstün maarifinden, güzel ilham ve keşiflerinden olsun. Çünkü bu makamda, vecd ve hal yarım arpa bile etmez; yani: Şeriat terazisi ile tartılmadıkça.. Kitap ve sünnet mihekine vurulmadıkça, onlar yarım danık yerine dahi kabul edilmez..
***
Sofiye yoluna girmekten maksad, şer'an itikad edilmesi gereken işyerin hak olduğuna yakini artırmaktır. Ki bu yakın: İmamn hakikatidir. Bir de, şefi emirlerin edası hususunda kolaylık elde etmektir. Bunun dışında başka bir iş için değildir..
Rüyet (Yüce Allah'ı görmek) âhirette vaad edilmiştir; bu dünyada olmaz.
Sofiyenin mesrur olduğu müşahedeler ve tecelliler, gölgelerle tatmin olmaktır; benzeri ve misli ile teselli bulmaktır. Halbuki, o Yüce Allah, mahlukatın çok çok ötesindedir.
Bu müşahedelerin ve tecellilerin hakikatini açacak olsam; bu yolun müptedi taliplerine bir fütur, şevklerine noksanlık geleceğinden korkuyorum. Bunu bildiğim halde, susup dursam, Hakkın batılla karıştırılmasına cevaz vermiş gibi olacağım.
Artık zarurî olarak, şu kadarının izharını istedim. Şöyle ki:
Bu tarikatın tecellilerinden ve müşahedelerinden bir şey gelirse, uygun düşer ki, onu: Kelimullah Musa'nın a.s. tecelli mihekine vurasın. Eğer ona mutabık düşmez, aykırı düşerse., o zaman, onun, zaruri olacak gölgelik ve misale bağlı bir tecelli çeşidi olduğuna hükmedesin..
Halini ayniyle tatbik etmen mümkün değildir elbet. Çünkü; Musa'nın dağına olduğu gibi, dağılıp un ufak olarak yok olmak şimdi yoktur. Ancak, bu manadan olarak, dünyalık sayılan ne varsa., ister zahiri tecelli, isterse batini tecelli nevinden olsun; bunların yok olması lâzımdır. Yani: Dekk ve Fekk yolu ile.. (Musa'ya a.s. olduğu gibi..)
Hatem'ül-enbiya Resulûllah SA. efendimiz, böyle bir şeye uğramaktan beridir. Mekânından kıl kadar aynlmadan, kendisine dünyada iken rüyet nasib olmuştur.
Ancak, Resulûllah S.A. efendimizin yolunda olup kâmil vasfını alanlar, eğer nasipleri varsa., onlara bu rüyet olur. Ama perdesiz olmaz; gölgelerden bir gölge yoluyla olur. Ama bunu, o tecelli sahibi anlar veya anlamaz.
Bir tecelli vuku bulmadan, sırf o hali gördüğü için, Musa a.s. bayıldıktan sonra, başkalarına neler olur?, düşünüle..
Sonra..
Şunu da bilesin ki, bazı ihlâs sahibi kimselere icazet verilmesi, dalâletin yayılıp umumileştiği bir zamanda; bir cemaat için Hak yoluna delil olup göstermesi içindir. Bunun için kendisine icazet verilmiştir.
Ayrıca, bu yolun taliplerinin ittifakı ile meşgul olup bu intisabı yükseltmeye çalışa.. Öyle çabalamalı ki: İrşad talebi olanlar da bu devletle müşerref olalar. İcazet onun için, kemal ve tekmil vehmine düşüren ve esas maksattan olan bir şey değildir.
— «Elçiye düşen, ancak tebliğdir.» (5/99)
Vesselam..
|
